Trong thời đại kỹ thuật số hiện nay, việc ứng dụng trí tuệ nhân tạo (AI) vào cuộc sống hàng ngày của con người đã trở nên phổ biến, đặc biệt là trong giới trẻ. Một nghiên cứu gần đây của tổ chức Common Sense Media chỉ ra rằng hơn 70% thanh thiếu niên tại Mỹ đang sử dụng AI như một người bạn đồng hành, điều này đã đặt ra những câu hỏi về sự phát triển nhận thức và tâm lý xã hội của thế hệ lớn lên cùng AI.
Một ví dụ điển hình là Kayla Chege, một học sinh 15 tuổi tại bang Kansas. Cô thường xuyên sử dụng ChatGPT để hỏi về các vấn đề thường ngày, từ những gợi ý mua sắm đến lập kế hoạch tổ chức sinh nhật. Kayla khẳng định rằng cô không sử dụng AI để gian lận trong học tập mà chỉ tận dụng chatbot cho các câu hỏi đời thường. Tuy nhiên, cô cũng thừa nhận rằng AI đang dần trở thành một phần không thể thiếu trong cuộc sống của mình.
Nghiên cứu của Common Sense Media, dựa trên khảo sát hơn 1.000 thiếu niên trên toàn nước Mỹ, cho thấy AI không chỉ được sử dụng như một công cụ hỏi đáp mà còn là nơi tìm kiếm lời khuyên, cảm xúc và sự đồng hành. Có đến 31% thanh thiếu niên được hỏi cho biết họ cảm thấy những cuộc trò chuyện với AI ‘thỏa mãn bằng hoặc hơn’ so với việc nói chuyện với bạn bè ngoài đời.
Nhiều thiếu niên tìm thấy sự hấp dẫn của AI ở chỗ nó luôn sẵn sàng, không phán xét và mang lại cảm giác được thấu hiểu. Tuy nhiên, điều này cũng khiến nhiều chuyên gia lo ngại về việc trẻ em mất dần niềm tin vào bản thân trong việc đưa ra quyết định.
Giáo sư Eva Telzer, chuyên ngành tâm lý và thần kinh học tại Đại học North Carolina, cho biết trẻ em từ 8 tuổi đã bắt đầu sử dụng AI sinh ngữ. Bà cũng phát hiện ra rằng nhiều thanh thiếu niên đang dùng AI không chỉ để học hay giải trí, mà còn để khám phá bản sắc giới tính, tìm sự gắn kết cảm xúc.
Đáng chú ý, nhiều nền tảng AI hiện không có kiểm soát độ tuổi hiệu quả, điều này dễ tạo ra nội dung độc hại, tình dục hoặc lời khuyên nguy hiểm. Một số chatbot còn nuông chiều cảm xúc, khiến giới trẻ mất dần khả năng tự quyết và tư duy phản biện.
Michael Robb, trưởng nhóm nghiên cứu của Common Sense Media, cho biết những phát hiện từ khảo sát mới là một hồi chuông cảnh tỉnh dành cho phụ huynh, nhà trường và các nhà hoạch định chính sách. “Chúng tôi hoàn toàn bất ngờ trước mức độ phổ biến của AI trong đời sống giới trẻ,” Robb nói.
Tóm lại, việc sử dụng AI như một người bạn đồng hành trong giới trẻ đang trở nên phổ biến, đặt ra những câu hỏi về sự phát triển nhận thức và tâm lý xã hội của thế hệ lớn lên cùng AI. Để đảm bảo sự phát triển lành mạnh và an toàn cho thế hệ tương lai, cần có những biện pháp để kiểm soát và hướng dẫn việc sử dụng AI trong giới trẻ. Common Sense Media đang là một trong những tổ chức tiên phong trong việc nghiên cứu và đề xuất các giải pháp cho vấn đề này.