Côn Đảo – Một Địa Danh Lịch Sử Thiêng Liêng

Là một nhà báo, tôi đã có cơ hội đến thăm nhiều địa danh lịch sử, nhưng Côn Đảo luôn là một nơi đặc biệt. Nơi đây không cần lời giới thiệu hay sắc màu tô điểm để trở nên linh thiêng. Chỉ cần một bước chân đặt xuống, một làn gió biển mặn mòi thoảng qua, là đã thấy lòng trùng xuống, tim nhói lên một niềm kính phục và biết ơn vô hạn.

Côn Đảo là nơi từng tấc đất, từng nắm cát, từng con sóng cũng mang trong mình một câu chuyện bi hùng về lòng yêu nước, sự hy sinh và niềm tin son sắt vào ngày mai hòa bình. Ngày 26/7, tôi có cơ hội đặt chân lên đặc khu thiêng liêng này để tham dự Lễ tri ân các anh hùng, liệt sĩ tại Côn Đảo.

Cùng hàng trăm đại biểu, người dân, cựu chiến binh và những người con xa xứ trở về, chúng tôi đã dâng nén hương thành kính tại Nghĩa trang Hàng Keo, Nghĩa trang Hàng Dương, những nơi được xem là “bàn thờ Tổ quốc” giữa biển khơi. Khó có thể diễn tả được cảm xúc của tôi lúc đứng lặng lẽ nghiêng mình trước những ngôi mộ – phần lớn là chưa biết tên – những người con ưu tú của đất mẹ đã ngã xuống trong bóng tối của ngục tù, trong nỗi đau không tên, để góp phần cho ánh sáng tự do được thắp lên cho hôm nay.

Những nén nhang, ngọn nến bập bùng trong gió như là hơi thở của quá khứ vọng về, nhắc nhở chúng ta rằng, để có được những ngày bình yên này, máu xương đã từng đổ xuống biết bao nhiêu. Khi ánh chiều buông xuống, tôi cảm nhận như đất trời lặng im để lắng nghe lời tri ân, để chứng kiến sự tiếp nối thiêng liêng giữa các thế hệ.

Những giọt nước mắt âm thầm rơi xuống không chỉ là của nỗi đau, mà còn là của lòng biết ơn và niềm tự hào vô hạn. Bởi vì trong nơi tưởng như là chốn tận cùng ấy, lại chính là điểm khởi đầu của những điều cao cả nhất – tình yêu đất nước, lòng hy sinh vô điều kiện, và khát vọng độc lập, tự do.

Đêm xuống, tôi tham dự chương trình nghệ thuật “Côn Đảo – Bản hùng ca bất tử” – một khúc tráng ca không chỉ kể về quá khứ mà còn lay động trái tim từng người bằng sức mạnh của nghệ thuật, của âm nhạc, của những ký ức chưa bao giờ nguôi ngoai trong tâm thức dân tộc. Dưới vòm trời đầy sao, tiếng nhạc vang lên như tiếng vọng của những linh hồn anh hùng đang trở về.

Tôi đặc biệt xúc động với ca khúc “Viết tiếp câu chuyện hòa bình”, một bài hát không quá ồn ào, nhưng từng câu từng chữ lại đào sâu vào ký ức, gọi dậy bao hình ảnh hào hùng: “Cha ông ta ngày xưa ngã xuống, để cho đời ta ngày sau đổi lấy hòa bình. Giữa khói binh ai cũng nguyện lòng hy sinh… Để cho đất nước yên vui từ đó. Để cho đỏ thắm màu cờ tự do. Để những tiếng cười vang khắp nơi từ ngày chiến thắng”.

Tôi đã nghe nhiều bản hùng ca về chiến tranh, về sự hy sinh và hòa bình. Nhưng lần này, giữa không gian thiêng liêng Côn Đảo, nơi hàng vạn chiến sĩ cách mạng từng bị giam cầm, tra tấn và hy sinh, những câu hát ấy bỗng mang một chiều sâu đặc biệt. Đó không còn là ca từ – mà là lời nhắn gửi từ quá khứ, là nhịp đập của lịch sử vọng về hiện tại.

Côn Đảo không chỉ là một địa danh. Côn Đảo là ký ức, là biểu tượng, là chứng nhân. Côn Đảo là nơi lưu giữ những nỗi đau tận cùng nhưng cũng là nơi phát ra ánh sáng rực rỡ nhất của tinh thần bất khuất, nơi “tử vì sinh, mất vì còn, chịu đựng để chiến thắng”.

Tôi xúc động khi nghĩ về những người tù không án – những người dám đứng lên vì lý tưởng cao cả dù biết rằng con đường phía trước là bóng tối nhà tù, là roi vọt, là đòn tra tấn, và có thể là cái chết không tên, không tuổi. Tôi nghĩ về những nữ chiến sĩ kiên cường nơi “chuồng cọp” Côn Đảo, nơi họ vẫn giữ trọn khí tiết, vẫn hát giữa đau thương, vẫn tin vào ngày mai.

Và tôi cũng nghĩ đến những người trẻ hôm nay – thế hệ sinh ra trong hòa bình, lớn lên trong nhịp sống sôi động và tự do. Liệu chúng ta đã hiểu hết giá trị của hòa bình, của độc lập? Liệu chúng ta có đang viết tiếp câu chuyện của cha ông bằng hành động thiết thực, bằng ý chí vươn lên, bằng khát vọng xây dựng đất nước hùng cường?

Đi giữa đêm Côn Đảo, tôi thấy những ngọn nến nhỏ được đặt trước mỗi phần mộ. Ánh nến lung linh soi rọi khuôn mặt trầm ngâm của những người đến viếng. Mỗi ngọn nến như là một lời hứa âm thầm – rằng chúng tôi sẽ không quên, sẽ sống xứng đáng, sẽ tiếp tục hành trình mà các anh, các chị đã khởi đầu bằng máu và nước mắt.

Nơi đây, thời gian dường như ngưng đọng. Sự ồn ào của thế giới hiện đại bị để lại phía sau cánh cổng nghĩa trang. Ở đây, chỉ có tiếng gió biển thổi qua rừng dương, tiếng lá cây xào xạc như lời thì thầm của những linh hồn bất tử. Ở đây, tôi cảm thấy sự gần gũi với lịch sử hơn bao giờ hết – không phải qua sách vở, mà qua chính từng bước chân, từng nhịp tim, từng giọt nước mắt lặng lẽ.

Tôi xúc động đặc biệt khi được trò chuyện với một nữ cựu tù chính trị năm xưa, nay đã ngoài 80 tuổi nhưng vẫn giữ nét cương nghị của một thời không khuất phục. Cô kể lại những ngày tháng bị biệt giam trong phòng tối, chỉ có tiếng rít của roi điện và tiếng gió biển rít qua song sắt làm bạn. Cô kể, bằng giọng đều đều, không một lời oán trách, rằng những người con gái tuổi đôi mươi năm ấy đã cắn răng chịu đựng mọi cực hình chỉ để giữ lại một điều: lòng tin. “Chúng tôi không sợ chết, chỉ sợ Tổ quốc không độc lập” cô nói, mắt nhìn xa xăm về phía Nghĩa trang Hàng Dương.

Tôi lặng đi. Trong đôi mắt già nua ấy không chỉ là nỗi đau, mà là ánh sáng của tự do. Sự kiên cường của những người phụ nữ như cô không chỉ là biểu tượng, mà là minh chứng sống cho sức mạnh tinh thần Việt Nam. Tôi nghĩ, nếu ai đó hỏi đâu là sức mạnh mềm lớn nhất của dân tộc ta, thì chính là những con người như cô – những người đã biến đau thương thành khí phách, và biến tù ngục thành biểu tượng bất khuất.

Nghe cô nói, tôi nghĩ rằng thế hệ hôm nay có một trách nhiệm thiêng liêng: ghi nhớ và tri ân. Tri ân không chỉ là những bông hoa, nén hương vào mỗi dịp 27/7, mà còn là sự nỗ lực không ngừng trong hiện tại – xây dựng một đất nước giàu mạnh, một xã hội công bằng, một tương lai đáng sống cho mọi người dân.

Tôi tin rằng, chính từ những nơi như Côn Đảo – nơi thử thách con người đến tận cùng – đã sinh ra những giá trị vĩnh cửu. Ở đây, tôi không chỉ thấy cái chết, mà thấy sự sống vĩnh hằng của lòng yêu nước. Tôi không chỉ thấy ngục tù, mà thấy niềm tin mãnh liệt vào một ngày mai.

Chuyến đi Cam Ranh – Nơi những trái tim trẻ em trở thành một phần của biển đảo quê hương

Có những buổi sáng bắt đầu bằng tiếng chim hót, nhưng cũng có những buổi sáng bắt đầu bằng tiếng gọi vội vã, tiếng kéo ba lô và ánh mắt cha mẹ dõi theo với biết bao cảm xúc. Đó là cảm giác của các em nhỏ khi bắt đầu chuyến đi Cam Ranh, nơi mà mảnh đất thiêng liêng của Tổ quốc đã dạy cho các em nhiều điều bằng một cách rất khác biệt.

Tại Cam Ranh, các em đã đến với Đài tưởng niệm Gạc Ma, nơi ghi dấu những anh hùng đã trở thành vòng tròn bất tử để bảo vệ chủ quyền thiêng liêng của biển đảo quê hương. Không gian trang nghiêm với những bức tượng khắc họa hình ảnh các chú bộ đội cầm lá cờ khẳng định chủ quyền biển đảo đã khiến các em nghẹn ngào xúc động. 64 bông hoa được sắp đặt trang trọng, tượng trưng cho 64 chiến sĩ đã anh dũng hy sinh tại Vòng tròn Bất tử ở Gạc Ma, đã giúp các em hiểu rằng sự bình yên hôm nay mà tất cả đang hưởng được đánh đổi bằng máu, nước mắt và sự hy sinh thầm lặng của biết bao người.

Các em đã xếp hàng ngay ngắn, mỗi bạn nhận một nén nhang cúi đầu mặc niệm. Gió biển thổi lồng lộng, nắng như rát da, nhưng cả đoàn đều không thấy mệt, chỉ cảm nhận điều gì đó rất thiêng liêng đang trỗi dậy trong lòng mình. Đó là lòng biết ơn, là niềm tự hào, và cũng có lẽ… là lời hứa sẽ luôn ghi nhớ và sống xứng đáng với sự hy sinh cao cả ấy.

Khi đến với bờ biển Cam Ranh, các em đã được chiêm ngưỡng vẻ đẹp hùng vĩ của biển trời quê hương. Mặt nước xanh thẳm trải ra như một tấm gương khổng lồ phản chiếu mây trời lấp lánh. Các em đã lặng nhìn những con tàu sừng sững và các đợt sóng nhấp nhô, chỉ muốn đứng thật lâu, như để ghi nhớ lần đầu tiên trong đời mình thấy biển thật sự.

Tối đến, các em đã được xem bộ phim tài liệu về biển đảo, và tham gia chương trình giao lưu văn nghệ với các chú bộ đội Hải quân. Giọng hát của các chú tuy mộc mạc nhưng ấm áp, chứa đựng biết bao tình cảm. Các em đã đặc biệt ấn tượng với bài hát “Nối vòng tay lớn” do các ca sĩ nhí trình bày, giai điệu vui tươi và lời ca ý nghĩa đã khiến mọi người cùng hát theo và vỗ tay không ngớt.

Sáng hôm sau, các em đã được trải nghiệm chuyến đi đặc biệt đến đảo Bình Ba, nơi có nhiều cảnh đẹp hùng vĩ và bãi biển xanh trong tuyệt đẹp. Tại đây, các em đã được đặt chân đến Trạm Ra-đa 570 – nơi bình thường không mở cửa cho khách tham quan. Các em đã được các chú bộ đội chào đón rất nồng nhiệt, và trong chuyến đi này, được khoác lên trang phục của người lính hải quân, các em đã chợt thấy mình trưởng thành hơn rất nhiều, mang theo ý thức về trách nhiệm như những con sóng nhỏ vươn mình ra biển lớn.

Chuyến đi Cam Ranh đã khép lại, nhưng trong lòng những đứa trẻ, vừa mở ra một trang sách mới. Đó là trang sách giúp các em nhận ra thế giới này không chỉ có những điều dành cho riêng mình, mà còn có cả những điều mình cần dành cho người khác. Các em đã học được cách nói lời cảm ơn bằng hành động, và cảm nhận ý nghĩa của Tổ quốc qua những điều thật giản dị: một cơn gió biển mằn mặn, một bữa cơm đúng giờ ấm áp, một ánh nhìn đầy tin yêu của chú bộ đội, hay một nụ cười tươi đầy hồn nhiên trên môi.

Sau chuyến đi này, các em tự hứa sẽ cố gắng học tập thật giỏi, rèn luyện bản thân để lớn lên, trở thành những công dân có ích, góp phần xây dựng và bảo vệ Tổ quốc thân yêu.

Ngày Quốc tế Nelson Mandela năm 2025 đã được tổ chức với chủ đề “Cuộc chiến chống đói nghèo và bất bình đẳng vẫn nằm trong tay chúng ta”. Trong dịp này, Tổng Thư ký Liên Hợp Quốc (LHQ) António Guterres đã trao giải thưởng Nelson Rolihlahla Mandela cho hai người đoạt giải năm 2025, bao gồm nhà hoạt động Brenda Reynolds người Canada và doanh nhân xã hội Kennedy Odede người Kenya. Họ đã được vinh danh vì những cống hiến ý nghĩa cho cộng đồng.

Bà Brenda Reynolds là chuyên gia công tác xã hội có nhiều năm kinh nghiệm hỗ trợ y tế cho người da đỏ ở Canada. Bà đã đóng vai trò quan trọng trong các thỏa thuận hòa giải giữa chính quyền và cộng đồng người bản địa. Những kinh nghiệm và hiểu biết của bà đã được LHQ ghi nhận, và bà đã trở thành diễn giả tại nhiều tọa đàm quốc tế quan trọng. Thông qua công việc của mình, bà Reynolds đã thể hiện sự cam kết đối với việc cải thiện cuộc sống của người dân bản địa và xóa bỏ bất bình đẳng.

Ông Kennedy Odede là nhà sáng lập và Tổng Giám đốc điều hành của SHOFCO, một doanh nghiệp xã hội hoạt động vì trẻ em lang thang cơ nhỡ. Bản thân Odede từng là trẻ em đường phố, sống tại khu ổ chuột Kibera (Kenya). Hiện nay, SHOFCO tổ chức và hỗ trợ khu dân cư nghèo tại 68 địa điểm, đồng thời cung cấp các dịch vụ thiết yếu cho họ. Qua công việc của mình, ông Odede đã giúp hàng nghìn trẻ em và gia đình thoát khỏi tình cảnh khó khăn và xây dựng cuộc sống tốt đẹp hơn.

Tổng Thư ký LHQ António Guterres cho biết, cả hai người đoạt giải đều chứng minh được tinh thần của Mandela, đó là “điều quan trọng trong cuộc sống không chỉ là việc chúng ta đã sống, mà là những khác biệt mà chúng ta đã tạo ra cho cuộc sống của người khác”. Ông Guterres cũng nhấn mạnh rằng di sản hòa giải và chuyển đổi của Nelson Mandela tiếp tục truyền cảm hứng và động lực cho chúng ta trong việc xây dựng một thế giới công bằng và hòa bình hơn.

Chủ tịch Đại hội đồng LHQ Philémon Yang cho biết: “Giải thưởng Nelson Mandela của LHQ năm 2025 không chỉ tôn vinh di sản của ông mà còn khẳng định tinh thần đa phương tồn tại thông qua những nỗ lực không mệt mỏi của những người đoạt giải.” Ông Yang cũng nhấn mạnh rằng giải thưởng này là sự công nhận những đóng góp của các cá nhân và tổ chức trong việc thúc đẩy phát triển bền vững và xóa bỏ bất bình đẳng.

Giải thưởng Nelson Mandela là một trong những giải thưởng uy tín nhất của LHQ, được thành lập để vinh danh di sản của Nelson Mandela, người đã dành cả cuộc đời mình cho việc đấu tranh chống phân biệt chủng tộc và xây dựng một thế giới công bằng hơn. Thông qua việc trao giải thưởng này, LHQ hy vọng sẽ tiếp tục truyền cảm hứng và động lực cho các cá nhân và tổ chức trên toàn thế giới trong việc đóng góp cho xây dựng một thế giới tốt đẹp hơn.