Chính quyền Mỹ vừa thông báo về việc rút khỏi Tổ chức Giáo dục, Khoa học và Văn hóa Liên hợp quốc (UNESCO) lần thứ hai trong nhiệm kỳ của Tổng thống Donald Trump. Theo thông tin được Phó phát ngôn viên Nhà Trắng Anna Kelly công bố, quyết định này được đưa ra do UNESCO bị cho là ủng hộ các vấn đề văn hóa và xã hội gây chia rẽ. Điều này trái ngược với chính sách hợp lý và tư duy độc lập mà người dân Mỹ thường ủng hộ.

Quyết định của Mỹ liên quan đến việc UNESCO bị cho là có lập trường không phù hợp với giá trị và nguyên tắc của nước này. Tuy nhiên, đến thời điểm thông tin được công bố, UNESCO chưa đưa ra xác nhận chính thức về động thái rút lui của Mỹ.

Mỹ đã có tiền lệ rút khỏi UNESCO. Đây là lần thứ ba nước này rời khỏi tổ chức này. Trước đó, dưới thời Tổng thống Donald Trump, Mỹ đã rút khỏi UNESCO một lần. Ngoài ra, vào thời kỳ của cựu Tổng thống Ronald Reagan, Mỹ cũng đã thực hiện hành động tương tự. Sự kiện Mỹ và Israel ngừng tài trợ cho UNESCO diễn ra sau khi Palestine được kết nạp vào tổ chức này.

Quyết định rút khỏi UNESCO của chính quyền Mỹ dự kiến sẽ có hiệu lực vào cuối tháng 12 năm 2026. Bước đi này tiếp tục làm nổi bật những thay đổi trong mối quan hệ của Mỹ với các tổ chức quốc tế, đặc biệt là trong lĩnh vực văn hóa và giáo dục.

Tỉnh An Giang đã hoàn thành thành công giai đoạn 1 trong quá trình xây dựng hồ sơ đề cử Khu di tích khảo cổ Óc Eo – Ba Thê trình UNESCO công nhận là Di sản văn hóa thế giới. Để đánh giá và xác định các giá trị nổi bật toàn cầu của khu di tích này, tỉnh An Giang sẽ tổ chức ‘Hội thảo Khoa học Quốc tế tham vấn Giá trị Nổi bật Toàn cầu và tiêu chí đề cử Di sản Thế giới cho Khu di tích khảo cổ Óc Eo – Ba Thê’ vào ngày 30/7.

Hội thảo này là một phần quan trọng trong quá trình xây dựng hồ sơ đề cử Di sản Thế giới, nhằm thu thập ý kiến và đánh giá từ các chuyên gia quốc tế và trong nước. Ban Quản lý Di tích Văn hóa Óc Eo đã phối hợp với các đơn vị có chuyên môn tiến hành khảo cổ, xây dựng cơ sở vật chất, bảo quản các hiện vật và xây dựng hồ sơ đề cử. Đến thời điểm này, tỉnh An Giang đã hoàn thành nhiệm vụ của giai đoạn 1 và đang chuẩn bị cho hội thảo.

Ông Nguyễn Khắc Nguyên, Phó Giám đốc Ban Quản lý Di tích Văn hóa Óc Eo, cho biết công tác chuẩn bị hội thảo đã được triển khai chu đáo, với sự hỗ trợ của các sở, ngành liên quan. Hội thảo sẽ tập trung vào việc làm sáng tỏ hơn giá trị lịch sử, văn hóa và mối quan hệ của đô thị cổ Óc Eo trong giao lưu kinh tế, văn hóa với khu vực và thế giới.

Các chuyên gia quốc tế và trong nước sẽ trình bày 15 bài tham luận, trong đó có 4 bài từ các chuyên gia quốc tế. Ông Lê Trung Hồ, Phó Chủ tịch UBND tỉnh An Giang, nhấn mạnh việc tổ chức hội thảo khoa học quốc tế lần này là một bước quan trọng để khẳng định giá trị của Khu di tích khảo cổ Óc Eo – Ba Thê. Nếu thực hiện tốt, hội thảo sẽ giúp Óc Eo – Ba Thê có cơ hội trở thành Di sản Văn hóa Thế giới, mở ra tiềm năng phát triển du lịch và trở thành trung tâm nghiên cứu tầm quốc tế của khu vực Tây Nam Bộ.

Trước đó, vào năm 2020, tại kỳ họp lần thứ 44 của Ủy ban Di sản Thế giới, Khu di tích khảo cổ Óc Eo – Ba Thê đã được ghi vào Danh sách tư cách dự kiến (Tentative List) của UNESCO. Đây là bước đầu tiên trong quá trình đề cử Di sản Thế giới.

Ngày 9/7 vừa qua, bên lề Hội nghị lần thứ 46 của Ủy ban Di sản Thế giới, Tổ chức Giáo dục, Khoa học và Văn hóa Liên Hợp Quốc (UNESCO) đã thông qua Quyết định ghi danh Vườn quốc gia Phong Nha – Kẻ Bàng (tỉnh Quảng Bình, Việt Nam) và Vườn quốc gia Hin Nam Nô (tỉnh Khăm Muộn, Lào) vào Danh sách Di sản Thế giới với tư cách là Di sản thiên nhiên thế giới liên biên giới. Đây là lần đầu tiên hai quốc gia Việt Nam và Lào cùng hợp tác để ghi danh một Di sản thế giới.

Quần thể này bao gồm Vườn quốc gia Phong Nha – Kẻ Bàng (Việt Nam) và Vườn quốc gia Hin Nam Nô (Lào), với giá trị nổi bật về địa chất, địa mạo và hệ sinh thái. Với việc ghi danh này, UNESCO đánh giá cao nỗ lực của Việt Nam và Lào trong việc bảo tồn và phát huy giá trị của di sản.

Trước đó, Vườn quốc gia Phong Nha – Kẻ Bàng đã được UNESCO ghi danh vào năm 2003 với tiêu chí về địa chất, địa mạo. Đến năm 2015, di sản này được công nhận bổ sung thêm tiêu chí về hệ sinh thái và đa dạng sinh học.

Việc hình thành Di sản thế giới liên biên giới Phong Nha – Kẻ Bàng và Hin Nam Nô không chỉ thể hiện giá trị bảo tồn mà còn góp phần thắt chặt mối quan hệ hợp tác giữa Việt Nam và Lào. Đây là cơ hội để hai quốc gia cùng phát huy tiềm năng du lịch, bảo tồn và phát triển bền vững di sản.

Từ nay, hai bên sẽ có cơ hội tăng cường hợp tác trong công tác bảo tồn và quản lý di sản. Sự hợp tác này không chỉ giúp cho việc bảo tồn di sản được hiệu quả hơn mà còn tạo ra nhiều cơ hội cho du lịch, góp phần thúc đẩy sự phát triển kinh tế – xã hội của cả hai nước.

Xu hướng liên kết giữa các vùng không gian hành chính đang trở thành xu thế tất yếu để tiếp cận và bảo vệ những hệ giá trị thiên nhiên một cách trọn vẹn. Quá khứ, hiện tại và tương lai của loài người luôn gắn bó mật thiết với môi trường và các giá trị tự nhiên.

Ngày 22-6, Tổng thống Mỹ Donald Trump đã công bố quyết định rút Mỹ khỏi Tổ chức Giáo dục, Khoa học và Văn hóa Liên Hợp Quốc (UNESCO) vào cuối năm 2026. Ông Trump cho rằng tổ chức này đang theo đuổi những giá trị không phù hợp với chính sách “nước Mỹ trước tiên” mà ông đang theo đuổi.

Đây không phải là lần đầu tiên Mỹ thực hiện động thái này. Trong nhiệm kỳ đầu tiên của ông Trump, Mỹ đã rút khỏi UNESCO vào năm 2018. Tuy nhiên, dưới thời Tổng thống Joe Biden, Mỹ đã quay trở lại tổ chức này. Việc rút khỏi UNESCO lần này sẽ có hiệu lực từ ngày 31-12-2026.

Phát ngôn viên Nhà Trắng Anna Kelly giải thích rằng quyết định rút khỏi UNESCO được ông Trump đưa ra vì tổ chức này đang ủng hộ các giá trị văn hóa và xã hội mang tính chia rẽ. Những giá trị này không phù hợp với chính sách hợp lý mà người dân Mỹ đã lựa chọn. Bộ Ngoại giao Mỹ cũng cho rằng việc ở lại UNESCO không phục vụ lợi ích quốc gia, vì cơ quan này đang thúc đẩy chủ nghĩa toàn cầu và chương trình nghị sự mang màu sắc ý thức hệ trái ngược với chính sách đối ngoại ưu tiên nước Mỹ.

Tổng Giám đốc UNESCO Audrey Azoulay bày tỏ sự tiếc nuối sâu sắc về quyết định của ông Trump. Tuy nhiên, bà Azoulay cũng cho biết rằng quyết định này đã được lường trước và UNESCO đã có chuẩn bị. Hiện Mỹ chỉ đóng góp khoảng 8% ngân sách của tổ chức, và UNESCO đã đa dạng hóa nguồn tài trợ.

Đại diện UNESCO cũng cho biết rằng việc Mỹ rút khỏi tổ chức này sẽ ảnh hưởng nhất định tới một số chương trình do Washington tài trợ. Tuy nhiên, tổ chức văn hóa Liên Hợp Quốc đang nỗ lực để giảm thiểu tác động của việc rút lui này.

Tổng thống Pháp Emmanuel Macron đã lên tiếng về quyết định này. Ông Macron viết trên mạng xã hội X: “Chúng tôi kiên định ủng hộ UNESCO, người bảo vệ phổ quát của khoa học, đại dương, giáo dục, văn hóa và di sản thế giới”. Ông Macron cũng nhấn mạnh rằng việc Mỹ rút lui sẽ không làm suy giảm cam kết của Pháp đối với những người đang đấu tranh vì các giá trị này.

UNESCO là một tổ chức chuyên ngành của Liên Hợp Quốc, được thành lập với mục đích thúc đẩy hòa bình và an ninh thông qua hợp tác quốc tế về giáo dục, khoa học, văn hóa và thông tin. Tổ chức này có 193 quốc gia thành viên và đặt trụ sở tại Paris, Pháp.

Chính phủ Hoa Kỳ vừa thông báo sẽ rút khỏi Tổ chức Giáo dục, Khoa học và Văn hóa Liên Hợp Quốc (UNESCO) vào cuối năm 2026, với lý do tổ chức này theo đuổi các mục tiêu văn hóa và xã hội gây chia rẽ, cùng với việc tập trung quá mức vào các Mục tiêu Phát triển Bền vững của Liên Hợp Quốc.

Quyết định này được Phát ngôn viên Bộ Ngoại giao Mỹ, Tammy Bruce, giải thích là xuất phát từ việc UNESCO không phù hợp với chính sách đối ngoại ‘Nước Mỹ trên hết’ của Washington. Trước đó, Phó phát ngôn viên Nhà Trắng, Anna Kelly, cũng nhấn mạnh rằng UNESCO đã ủng hộ các mục tiêu văn hóa và xã hội quá cấp tiến, gây chia rẽ và đi ngược lại với chính sách mà người Mỹ đã bỏ phiếu.

Việc rút khỏi UNESCO dự kiến sẽ gây ảnh hưởng lớn đến tổ chức này, một cơ quan có trụ sở tại Paris, được thành lập sau Thế chiến II để thúc đẩy hòa bình thông qua hợp tác quốc tế trong giáo dục, khoa học và văn hóa. Tổng giám đốc UNESCO, Audrey Azoulay, bày tỏ sự tiếc nuối về quyết định của chính phủ Mỹ, nhưng cũng cho biết rằng quyết định này không có gì đáng ngạc nhiên và UNESCO đã chuẩn bị cho điều đó.

Tổng thống Donald Trump trước đây đã rút Mỹ khỏi nhiều tổ chức quốc tế, bao gồm Tổ chức Y tế Thế giới (WHO), Hội đồng Nhân quyền Liên Hợp Quốc, thỏa thuận khí hậu toàn cầu và thỏa thuận hạt nhân Iran. Tuy nhiên, Tổng thống Joe Biden sau đó đã đảo ngược các quyết định này và đưa Mỹ trở lại UNESCO, WHO và thỏa thuận khí hậu.

UNESCO nổi tiếng với việc công nhận các Di sản Thế giới. Mỹ đã từng gia nhập UNESCO vào năm 1945, nhưng rút lui vào năm 1984 do cáo buộc về quản lý tài chính yếu kém và tư tưởng thiên vị chống Mỹ. Mỹ quay trở lại UNESCO vào năm 2003 dưới thời Tổng thống George W. Bush, sau khi tổ chức thực hiện các cải cách cần thiết.

Hiện tại, Washington đóng góp khoảng 8% tổng ngân sách của UNESCO, giảm từ mức khoảng 20% vào thời điểm ông Trump lần đầu tiên rút Mỹ khỏi cơ quan này. Việc rút khỏi UNESCO của chính phủ Mỹ một lần nữa đặt ra câu hỏi về tương lai của tổ chức này và vai trò của Mỹ trong các tổ chức quốc tế.

UNESCO là một tổ chức chuyên ngành của Liên Hợp Quốc, được thành lập với mục đích thúc đẩy hòa bình và an ninh thông qua hợp tác quốc tế trong giáo dục, khoa học, văn hóa và truyền thông.