Ngày 2/8, quyền thống đốc vùng Rostov, ông Yury Slyusar, đã thông báo về việc quân đội Nga thành công đẩy lùi một cuộc không kích quy mô lớn của Ukraine. Trong cuộc tấn công này, quân đội Nga đã bắn hạ nhiều máy bay không người lái (UAV) tại một số quận. Tuy nhiên, một nhân viên bảo vệ đã thiệt mạng và một khu công nghiệp tại thị trấn Uglerodovskoye bị bốc cháy. Ngọn lửa sau đó đã được khống chế một cách kịp thời.

Tại vùng Penza, miền trung Nga, Thống đốc Oleg Melnichenko cho biết UAV Ukraine đã tấn công một doanh nghiệp địa phương. Cuộc tấn công này đã gây ra cái chết của một phụ nữ và làm hai người khác bị thương. Ông Vyacheslav Fedorishchev, Thống đốc vùng Samara, cũng xác nhận một người đàn ông lớn tuổi thiệt mạng khi bị mảnh vỡ từ UAV rơi trúng nhà và gây hỏa hoạn. Cuộc tấn công bằng UAV của Ukraine cũng gây ra sự gián đoạn hoạt động internet tại khu vực này.

Ngoài ra, hoạt động tại các sân bay ở Penza, Saratov và Tambov bị tạm dừng do lo ngại về an ninh. Bộ Quốc phòng Nga thông báo đã chặn tổng cộng 112 UAV Ukraine trong đêm 1/8 và rạng sáng 2/8 trên khắp lãnh thổ Nga. Phần lớn các UAV này đã bị vô hiệu hóa tại Rostov và Krasnodar.

Cùng ngày, một loạt vụ nổ cũng diễn ra tại bán đảo Crimea. Người dân địa phương cho biết có giao tranh giữa UAV và hệ thống phòng không. Kênh Telegram Exilenova+ thông báo tiếng nổ vang lên tại khu vực Kerch và thành phố Feodosia, nơi xảy ra hỏa hoạn gần một kho dầu. Cầu Crimea, tuyến đường huyết mạch, cũng bị đóng cửa trong khoảng 5 giờ.

Kể từ khi xung đột Nga – Ukraine nổ ra vào năm 2022, cầu Crimea đã nhiều lần trở thành mục tiêu của các lực lượng Ukraine. Các vụ tấn công vào lãnh thổ Nga và các vùng lãnh thổ đang tranh chấp đã gia tăng đáng kể trong những tuần gần đây. Điều này làm dấy lên lo ngại về việc leo thang xung đột và tác động của nó đến khu vực.

Trong khi đó, tình hình xung đột giữa Nga và Ukraine vẫn đang tiếp diễn với nhiều diễn biến phức tạp. Các bên liên quan đang thực hiện các biện pháp để đảm bảo an ninh và ổn định trong khu vực.

Thông tin từ các nguồn chính thức và các bản tin tức khác cho thấy tình hình xung đột đang gây ra nhiều ảnh hưởng tiêu cực đến dân thường và cơ sở hạ tầng tại các khu vực bị ảnh hưởng.

Một nhà báo điều tra người Đức, Julian Röpcke, đã tiết lộ thông tin gây xôn xao trong cộng đồng quốc tế về việc máy móc mang nhãn hiệu VPIC của Việt Nam và Tsugami của Trung Quốc được sử dụng trong nhà máy sản xuất UAV Shahed-136, loại máy bay không người điều khiển mà Nga dùng để tấn công cơ sở hạ tầng dân sự tại Ukraine. Thông tin này đã thu hút sự chú ý của những người quan tâm đến cuộc chiến Nga-Ukraine tại Việt Nam.

Nhà báo Julian Röpcke, hiện đang làm việc tại tờ BILD, đã chia sẻ những hình ảnh chụp các thiết bị Tsugami B0325 xuất xứ Trung Quốc và thiết bị công nghiệp có nhãn VPIC, Vĩnh Phúc, Việt Nam, được phát hiện tại nhà máy sản xuất UAV Shahed/Geran tại Nga hoặc lãnh thổ do Nga kiểm soát. UAV Shahed-136 là loại UAV cảm tử có nguồn gốc công nghệ từ Iran, được Nga sử dụng rộng rãi trong các cuộc tấn công vào Ukraine từ năm 2022 đến nay.

Tuy nhiên, phía Việt Nam và công ty VPIC hiện hoàn toàn im lặng, không có phản hồi chính thức nào tính đến thời điểm hiện tại. Vấn đề ở đây là Nga hiện bị Liên Minh Châu Âu (EU), Hoa Kỳ, Anh và nhiều quốc gia khác áp đặt hàng loạt biện pháp cấm vận, đặc biệt trong lĩnh vực quân sự, công nghệ cao và xuất khẩu linh kiện có khả năng sử dụng kép.

Do đó, bất kỳ công ty nào tham gia hỗ trợ sản xuất vũ khí cho Nga – dù gián tiếp qua cung ứng thiết bị – đều có thể vi phạm các lệnh cấm vận nếu giao dịch diễn ra sau năm 2022 hoặc không được khai báo đúng mục đích sử dụng. Nếu thông tin của Röpcke là xác thực và thiết bị từ Việt Nam được sử dụng cho sản xuất UAV quân sự Nga, thì công ty VPIC có thể bị cáo buộc vi phạm các quy định về kiểm soát xuất khẩu, đặc biệt nếu họ không có biện pháp kiểm tra người dùng cuối.

Chắc chắn chính quyền CSVN sẽ bị yêu cầu giải trình về việc kiểm soát xuất khẩu công nghệ, dẫn đến áp lực phải điều tra nội bộ hoặc hợp tác với các cơ quan quốc tế, nếu các cuộc điều tra của các nước tham gia cấm vận tìm hiểu và xác định. Việt Nam hiện không nằm trong danh sách bị trừng phạt. Tuy nhiên, nếu bị phát hiện không kiểm soát được chuỗi cung ứng công nghiệp, ít nhất Hà Nội sẽ bị liệt kê vào danh sách theo dõi liên quan đến hỗ trợ quân sự cho Nga.

Công ty VPIC có thể bị đưa vào danh sách trừng phạt của Mỹ hoặc EU, ảnh hưởng nghiêm trọng đến hoạt động xuất khẩu toàn cầu. Có khả năng công ty này và liên quan đến cả Việt Nam sẽ bị hạn chế tiếp cận công nghệ phương Tây hoặc chịu giám sát đặc biệt. Dù chỉ là một chi tiết nhỏ trong mạng lưới công nghiệp quốc tế, nhưng một thiết bị máy móc có mặt trong dây chuyền sản xuất vũ khí tấn công cũng có thể trở thành lý do dẫn đến trừng phạt kinh tế hoặc cắt đứt hợp tác thương mại.

Việt Nam gần đây đã bỏ phiếu thuận tại Liên Hợp Quốc lên án Nga xâm lược Ukraine, cho thấy có vẻ như lập trường Hà Nội rõ ràng ủng hộ luật pháp quốc tế và nguyên tắc tôn trọng chủ quyền quốc gia. Tuy nhiên, nếu thông tin do nhà báo Julian Röpcke công bố là chính xác, thì Việt Nam đang thể hiện một mâu thuẫn nghiêm trọng giữa lập trường ngoại giao và hành vi thực tiễn.

Đây là biểu hiện điển hình của tính hai mặt trong chính sách đối ngoại: một mặt giữ vai trò là quốc gia có trách nhiệm trong cộng đồng quốc tế, mặt khác lại có dấu hiệu dung túng cho các hoạt động gián tiếp hỗ trợ một bên bị lên án là xâm lược. Nếu bị đưa vào điều tra trong thời gian tới, Việt Nam có thể bị đánh mất tính chính danh và uy tín quốc tế, đặc biệt trong vai trò tại ASEAN và các diễn đàn đa phương như APEC, Liên Hợp Quốc, hay trong các đàm phán thương mại tự do.

Sự mất niềm tin từ cộng đồng quốc tế sẽ kéo theo hậu quả sâu rộng: các đối tác phương Tây có thể giảm cấp độ hợp tác, gia tăng kiểm soát thương mại công nghệ, hoặc thậm chí áp đặt chế tài. Quan trọng hơn, Việt Nam sẽ bị nghi ngờ về tính nhất quán trong chính sách đối ngoại, làm xói mòn hình ảnh quốc gia trung lập, tôn trọng luật pháp quốc tế mà Hà Nội luôn cố gắng xây dựng.

Trong cuộc xung đột với Ukraine, Nga đã trải qua một quá trình chuyển đổi đáng kể trong chiến lược sử dụng máy bay không người lái (UAV). Từ việc ban đầu phụ thuộc vào UAV Shahed do Iran sản xuất, Nga đã tiến hành cải tiến và phát triển phiên bản UAV của riêng mình, mang tên Geran, với nhiều tính năng nguy hiểm hơn.

Quá trình cải tiến UAV của Nga bắt đầu từ năm 2022, khi Moscow triển khai UAV Shahed-131 và Shahed-136 do Iran sản xuất để tấn công các mục tiêu ở Ukraine. Tuy nhiên, đến năm 2023, Nga đã chuyển sang sản xuất các phiên bản UAV cải tiến của mình là Geran-1 và Geran-2, với hình dáng tương tự như UAV của Iran. UAV Geran có khả năng bay xa khoảng 2.500km và đạt tốc độ 180 km/h. Các chuyên gia cho rằng, Nga đã thực hiện nhiều cải tiến để tăng cường sức hủy diệt của các UAV, bao gồm nâng cấp hệ thống dẫn đường và tăng sức công phá của đầu đạn.

Một trong những nâng cấp quan trọng của UAV Geran là hệ thống dẫn đường. Các phiên bản UAV đầu tiên sử dụng ăng-ten mẫu thu có kiểm soát (CRPA) 4 phần tử kết hợp với hệ thống định vị toàn cầu bằng vệ tinh (GNSS). Tuy nhiên, khi năng lực tác chiến điện tử của Ukraine trở nên hiệu quả hơn, Nga đã trang bị cho các mẫu UAV mới ăng-ten CRPA 8 hoặc 16 phần tử kết hợp hệ thống Kometa. Ngoài ra, các phiên bản mới hơn của UAV Geran còn được trang bị bộ phát vô tuyến để điều khiển từ xa hoặc các modem 3G/LTE kết nối với mạng di động địa phương, tăng khả năng dự phòng dẫn đường và cho phép truyền dữ liệu đo từ xa và qua video.

Bên cạnh những cải tiến về UAV tấn công, Nga còn đẩy mạnh việc sử dụng UAV mồi nhử. Vào năm 2024, Moscow bắt đầu áp dụng rộng rãi chiến thuật mới nhằm áp đảo hệ thống phòng không Ukraine bằng cách phóng các UAV mồi nhử tầm xa như Parodya và Gerbera. Các UAV mồi nhử có giá khoảng 10.000 USD/chiếc, rẻ hơn UAV Geran tới 10 lần. Chúng thường được chế tạo từ nhựa và gỗ dán giá rẻ cũng như nặng chưa đến 20kg. Tầm hoạt động của UAV mồi nhử cũng ngắn hơn, vào khoảng 600km.

Chuyên gia Jacob Parakilas tại tổ chức RAND châu Âu ở Cambridge nhận định, Gerbera là UAV mồi nhử hiệu quả nhờ chi phí rẻ, thiết kế đơn giản, nhưng lại bay theo các tuyến đường tương tự cũng như tạo ra những tín hiệu điện tử và radar tương tự như một UAV tấn công.

Tuy nhiên, mối đe dọa từ UAV Nga đối với Ukraine có thể sớm gia tăng, khi Moscow tăng cường sản xuất tại các trung tâm chính ở Yelabuga và Izhevsk. Nga đang cho xuất xưởng hơn 5.000 UAV tầm xa mỗi tháng, bao gồm UAV tấn công kiểu Shahed và UAV mồi nhử. Tờ Forbes trích dẫn thông tin tình báo quân sự của Ukraine cho hay, tính đến tháng 5, sản lượng của Nga vào khoảng 2.700 UAV tấn công Geran và 2.500 UAV mồi nhử Gerbera mỗi tháng. Các con số này đánh dấu mức tăng gần gấp 5 lần kể từ mùa hè năm 2024.

Theo báo cáo hồi tháng 2 của Cơ quan tình báo quân sự Ukraine, Nga đã và đang phát triển mẫu UAV Geran 3 có tốc độ bay nhanh hơn nhờ thay thế động cơ piston bằng động cơ phản lực. Chuyên gia quân sự Parakilas cho rằng, UAV Geran 3 cũng có thể được nâng cấp hệ thống điện tử bền bỉ hơn và liên kết dữ liệu hai chiều, từ đó cho phép người vận hành phản ứng theo thời gian thực và tấn công các mục tiêu di động.

Tuy nhiên, ông Parakilas nhấn mạnh, những bước nâng cấp như trên sẽ gây tốn kém. Đồng quan điểm, nhà phân tích quốc phòng David Sharp tại Israel cho hay, ứng dụng nhiều cải tiến sẽ khiến chi phí sản xuất UAV trở nên đắt đỏ hơn và từ đó ảnh hưởng đến việc sản xuất hàng loạt.

Bộ trưởng Quốc phòng Ukraine, Denys Shmyhal, vừa công bố việc ký kết bốn hợp đồng liên quan đến công nghệ đánh chặn thiết bị bay không người lái (UAV), với tổng giá trị lên đến hơn 72 triệu USD. Ông Shmyhal nhấn mạnh rằng đang có sự chú ý đặc biệt đến các UAV đánh chặn có khả năng chống lại UAV Shahed của Nga. Ukraine cũng đang tìm kiếm các đối tác quốc tế để mua thêm thiết bị đánh chặn nhằm tăng cường năng lực phòng thủ của mình.

Trước đó, vào đầu tháng 7, Arsen Zhumadilov, Giám đốc Cơ quan mua sắm quốc phòng Ukraine, đã thông báo rằng cơ quan này đã ký hợp đồng mua hàng chục nghìn UAV đánh chặn. Đây là loại vũ khí đang được sản xuất hàng loạt và được xem là giải pháp tiết kiệm chi phí để tiêu diệt UAV cảm tử như dòng Shahed do Iran thiết kế và Nga đang sản xuất phiên bản nội địa với tên gọi Geran-2.

Theo đánh giá của giới chuyên gia, UAV đánh chặn đã trở thành một lựa chọn hiệu quả để đối phó với các UAV cảm tử và phương tiện trinh sát không người lái cao cấp hơn. Nga đã tăng cường triển khai tấn công bằng UAV Geran-2 kết hợp với UAV mồi nhử và tên lửa, tạo ra thách thức lớn cho các hệ thống phòng không Ukraine. Moscow được cho là đang trang bị cho UAV của mình đầu đạn lớn hơn và đầu đạn nhiệt áp, cũng như áp dụng chiến thuật tấn công khiến chúng khó bị bắn hạ bằng các giải pháp giá rẻ như súng máy.

Ukraine hiện sở hữu một số hệ thống phòng không hiện đại, bao gồm 6 hệ thống phòng không Patriot đang hoạt động bên cạnh các hệ thống khác. Tuy nhiên, số lượng hệ thống phòng không chỉ có hạn và chi phí vận hành cao buộc Kiev phải tìm kiếm các giải pháp sáng tạo hơn. Mỗi tên lửa đánh chặn Patriot có giá hơn 3 triệu USD, và việc sản xuất tên lửa cũng đang bị hạn chế.

Trong bối cảnh đó, UAV đánh chặn hoạt động tương tự như tên lửa đánh chặn, nhưng có giá thành sản xuất rẻ hơn và dễ sản xuất hơn. Gần đây, giới chuyên gia quân sự phương Tây cho rằng Nga sẵn sàng phóng hàng nghìn UAV tấn công Ukraine chỉ trong một đêm. Điều này đặt ra yêu cầu cấp thiết bagi Ukraine trong việc tăng cường năng lực phòng thủ và tìm kiếm các giải pháp hiệu quả để đối phó với mối đe dọa từ UAV.

Ukraine hiện đang đẩy mạnh việc sản xuất và mua sắm UAV đánh chặn để nâng cao năng lực phòng thủ của mình. Thông tin về các hợp đồng mua sắm UAV đánh chặn gần đây cho thấy nỗ lực của Ukraine trong việc tìm kiếm các giải pháp sáng tạo để đối phó với thách thức từ UAV của Nga.

Business Insider cho biết UAV đánh chặn đã trở thành một phần quan trọng trong chiến lược phòng thủ của Ukraine. Với giá thành rẻ hơn và dễ sản xuất hơn so với tên lửa đánh chặn, UAV đánh chặn đang được xem là một giải pháp hiệu quả để đối phó với UAV cảm tử và phương tiện trinh sát không người lái cao cấp hơn.