Biến đổi khí hậu đang đe dọa nghiêm trọng đến hệ thống thực phẩm toàn cầu, khi các hiện tượng thời tiết cực đoan ngày càng trở nên thường xuyên và dữ dội. Một nghiên cứu gần đây của tổ chức nghiên cứu Barcelona Supercomputing Center chỉ ra rằng những biến đổi thời tiết này không chỉ ảnh hưởng đến sản lượng nông nghiệp mà còn dẫn đến sự gia tăng đột biến giá thực phẩm. Điều này gây ra những hệ lụy nghiêm trọng cho nền kinh tế và đời sống người dân ở nhiều quốc gia.

Theo nghiên cứu trên, trong những năm gần đây, nhiều loại thực phẩm đã trải qua những đợt tăng giá chóng mặt chỉ trong thời gian ngắn, do ảnh hưởng của thời tiết cực đoan. Ví dụ, giá dầu olive ở châu Âu đã tăng 50% trong năm qua do hạn hán kéo dài ở miền Nam Tây Ban Nha. Tại Ấn Độ, giá hành củ đã tăng 89% trong tháng 5/2024 do đợt nắng nóng khắc nghiệt. Tại Nhật Bản, giá gạo đã tăng 48% vào tháng 9/2024 sau đợt nắng nóng vào tháng 8. Ở hai bang California và Arizona của Mỹ, giá rau củ đã tăng 80% vào tháng 11/2022 do hạn hán.

Những biến động này không chỉ ảnh hưởng đến người tiêu dùng mà còn làm gia tăng áp lực lạm phát tại các nền kinh tế, đặc biệt là ở những nước có mức độ phụ thuộc lớn vào nhập khẩu thực phẩm. Theo chuyên gia Maximilian Kotz của Barcelona Supercomputing Center, trưởng nhóm tác giả của nghiên cứu trên, nhiều hiện tượng thời tiết bất lợi dẫn tới những đợt tăng giá thực phẩm này là “hoàn toàn chưa từng có tiền lệ từ góc độ lịch sử”. Nhiệt độ đã “vượt xa khỏi phạm vi mà chúng ta có thể kỳ vọng trong hình thái khí hậu ổn định không có các hành vi gây ô nhiễm của con người”, ông Kotz nhấn mạnh.

“Chúng ta biết rằng các hiện tượng thời tiết cực đoan đang trở nên dữ dội và thường xuyên hơn so với 30-40 năm trước. Chúng tôi dự báo xu hướng này sẽ tiếp tục chừng nào lượng khí thải nhà kính còn tiếp tục tăng”, ông Kotz cho biết. Nếu hệ thống thực phẩm toàn cầu “tiếp tục phản ứng theo cách mà chúng ta đã thấy gần đây, thì điều tương tự sẽ còn xảy ra với giá thực phẩm, thậm chí có thể theo những cách cực đoan hơn và khó lường hơn”, ông Kotz nhận định với tờ báo Financial Times.

Nghiên cứu kết luận rằng sự leo thang của giá thực phẩm có thể lan tỏa từ các khu vực riêng lẻ ra phạm vi toàn cầu thông qua thương mại. Ví dụ, giá chocolate đã tăng vọt ở Anh sau khi giá cacao tăng gấp ba lần do hạn hán và nắng nóng khắc nghiệt ở Ghana và Bờ Biển Ngà.

Hoạt động đầu cơ thị trường và “chính sách sai lầm” thường cũng làm trầm trọng thêm tác động của việc tăng giá thực phẩm liên quan đến biến đổi khí hậu – theo chuyên gia Raj Patel thuộc Đại học Texas trong một cuộc trao đổi với Financial Times. Chẳng hạn, khi thời tiết nóng bức ở Nga gây ra các vụ cháy rừng khiến giá lúa mì tăng vọt vào năm 2010, Moscow đã áp đặt lệnh cấm vận xuất khẩu lúa mì, “đẩy giá lúa mì toàn cầu lên cao ngất ngưởng” – ông Patel lưu ý. Thực tế này góp phần gây ra các cuộc bạo loạn bánh mì ở những nơi xa xôi như Mozambique.

Đồng tác giả báo cáo trên, bà Anne Taylor, Giám đốc điều hành của tổ chức Food Foundation trụ sở tại Anh, cho rằng các quốc gia như Anh, vốn phụ thuộc nhiều vào hàng hóa nhập khẩu, đặc biệt dễ bị tổn thương trước các cú sốc khí hậu ở nước ngoài.

Nghiên cứu cũng đặt ra một số câu hỏi cho các ngân hàng trung ương, khi giá thực phẩm tăng cao đe dọa nỗ lực kiểm soát lạm phát chung, nhất là ở các nền kinh tế mới nổi – nơi thực phẩm chiếm tỷ trọng lớn hơn trong rổ hàng hóa tiêu dùng. “Nhiệt độ cao bất thường ảnh hưởng trực tiếp đến tỷ lệ lạm phát nói chung và động lực chính là sự tăng giá thực phẩm”, ông Kotz nói.

Tuần trước, Ngân hàng Trung ương Anh (BOE) cho biết tốc độ lạm phát ở nước này trong tháng 6 là 3,6%, cao nhất 18 tháng, một phần do giá lương thực tăng.

Biến đổi khí hậu đang có tác động nghiêm trọng đến giá thực phẩm cơ bản trên toàn cầu, đồng thời gây ra những rủi ro rộng lớn hơn đối với xã hội. Một nghiên cứu gần đây chỉ ra rằng thời tiết cực đoan đã làm tăng giá của nhiều loại hàng hóa thiết yếu, từ rau củ ở California đến cà phê ở Brazil. Các điều kiện thời tiết cực đoan chưa từng có trước năm 2020 đã góp phần làm tăng giá thực phẩm trong ngắn hạn.

Nghiên cứu đã phân tích 16 ví dụ tại 18 quốc gia nơi giá cả tăng đột biến trong ngắn hạn do nắng nóng cực đoan, hạn hán hoặc mưa lớn trong giai đoạn 2022-2024. Tại California và Arizona, giá rau củ đã tăng tới 80% vào tháng 11/2022 so với cùng kỳ năm trước do hai bang này trải qua nắng nóng khắc nghiệt và thiếu nước vào mùa hè. Hàn Quốc cũng ghi nhận giá bắp cải tăng 70% vào tháng 9 năm ngoái sau đợt nắng nóng vào tháng 8. Châu Âu chứng kiến giá dầu ô-liu tăng 50% vào tháng 1/2024 sau đợt hạn hán kéo dài ở Ý và Tây Ban Nha trong các năm 2022 và 2023.

Ở Mexico, giá trái cây và rau củ đã tăng 20% trong cùng tháng do một trong những đợt hạn hán nghiêm trọng nhất trong thập kỷ qua. Nhật Bản cũng trải qua sự tăng vọt giá gạo lên 48% vào tháng 9/2024 sau một đợt nắng nóng kỷ lục. Nghiên cứu cũng chỉ ra rằng giá ca cao toàn cầu đã tăng tới 280% vào tháng 4 năm đó do nắng nóng tại Ghana và Bờ Biển Ngà.

Thực phẩm lành mạnh thường có giá cao hơn các lựa chọn kém lành mạnh, và khi giá tăng, các hộ gia đình thu nhập thấp có xu hướng cắt giảm các loại thực phẩm bổ dưỡng như trái cây và rau củ. Điều này dẫn đến những rủi ro dây chuyền về xã hội, bao gồm suy dinh dưỡng, tiểu đường tuýp 2 và bệnh tim mạch. Hơn nữa, việc giá thực phẩm tăng do thời tiết cực đoan cũng làm trầm trọng thêm lạm phát nói chung, có thể dẫn đến bất ổn chính trị và xã hội.

Những phát hiện này nhấn mạnh sự cần thiết phải có các biện pháp ứng phó và thích nghi với biến đổi khí hậu để giảm thiểu tác động tiêu cực đến hệ thống lương thực toàn cầu. Đồng thời, các chính phủ và tổ chức quốc tế cần hỗ trợ các hộ gia đình thu nhập thấp trong việc tiếp cận thực phẩm lành mạnh và đảm bảo an ninh lương thực cho tất cả mọi người.

Nguồn: Ví dụ

Iran đang trải qua một đợt nắng nóng kỷ lục, với nhiệt độ tại một số khu vực vượt ngưỡng 50°C. Theo thông tin từ cơ quan khí tượng quốc gia, đây là tuần lễ nóng nhất trong năm. Thành phố Shabankareh ở tây nam Iran đã ghi nhận nhiệt độ lên tới 52,8°C vào cuối tuần trước, có thể là mức cao nhất trong năm cho đến nay.

Thị trấn Abadan của Iran cũng ghi nhận nhiệt độ 51,6°C vào ngày 17/7, trong khi thành phố Ahwaz lân cận lên tới 50,3°C hôm 21/7. Tại Tehran, nhiệt độ đã đạt mức 40-41°C trong hai ngày qua. Do thời tiết nóng cực đoan và nhu cầu tiết kiệm điện nước, toàn bộ người dân trong tỉnh Tehran được nghỉ vào ngày 23/7.

Người phát ngôn chính phủ Iran, Fatemeh Mohajerani, kêu gọi người dân tận dụng ngày nghỉ để nghỉ ngơi hoặc quây quần bên gia đình nhưng cần tuân thủ các quy định an toàn và tiết kiệm năng lượng. Đợt nắng nóng này diễn ra trong bối cảnh Iran đang đối mặt với cuộc khủng hoảng thiếu nước ngày càng nghiêm trọng.

Nước này đã chịu hạn hán liên tục trong 5 năm qua với lượng mưa ngày càng thấp. Bộ trưởng Năng lượng Iran, Abbas Aliabadi, cảnh báo rằng nhiều hồ trữ nước quan trọng của đất nước có thể khô cạn hoàn toàn trong vài tuần tới nếu đợt nắng gắt kéo dài.

Chính phủ đang đàm phán với các nước láng giềng để nhập khẩu nước sinh hoạt. Cuộc khủng hoảng nước tại Iran đã trở nên trầm trọng hơn do hàng trăm con đập được xây dựng từ những năm 1950 nhưng hạn hán đã khiến các hồ chứa thiếu nước, kéo theo sản lượng điện sụt giảm nghiêm trọng.

Tổng thống Iran, Masoud Pezeshkian, tuyên bố cuộc khủng hoảng nước ở Iran nghiêm trọng hơn nhiều so với những gì đang được thảo luận công khai và kêu gọi thành lập các nhóm công tác chung giữa chính phủ và giới nghiên cứu để xây dựng giải pháp phù hợp với từng địa phương.

Cơn bão Wipha, cơn bão số 3 trong năm nay, đã gây ra tình trạng lũ lụt nghiêm trọng tại các tỉnh phía Bắc Việt Nam vào sáng ngày 22/7. Khu vực ven biển, đặc biệt là tỉnh Ninh Bình, đã hứng chịu ảnh hưởng nặng nề từ cơn bão này. Nhiều con đường tại tỉnh Ninh Bình đã bị ngập lụt nặng nề, gây khó khăn cho việc di chuyển của người dân.

Không chỉ gây ra lũ lụt, cơn bão Wipha còn gây ra các hiện tượng thời tiết cực đoan khác. Trong vòng 3 giờ, hơn 81.000 cú sét đã đánh xuống, khiến một người dân tại Hà Nội tử vong. Tại tỉnh Ninh Bình, nhiều cây cối đã bị đổ xuống và đè nát ô tô, gây thiệt hại về tài sản.

Cơn bão Wipha di chuyển chậm bất thường, và tâm bão vẫn nằm trên đất liền tại khu vực Ninh Bình – Thanh Hóa. Điều này đã gây ra mưa lớn và gió giật mạnh tại nhiều địa phương. Cơ quan chức năng đang tiếp tục cảnh báo về tình hình bão và mưa lũ tại khu vực này, và người dân cần tăng cường cảnh giác để đảm bảo an toàn.

Tình hình thời tiết không chỉ diễn biến phức tạp tại Việt Nam, mà còn tại các quốc gia khác. Một trận động đất mạnh 8,8 độ đã xảy ra tại Nga, gây sóng thần dữ dội tại nhiều nước. Nhật Bản đã sơ tán 1,9 triệu người, trong khi Mỹ cũng chuẩn bị đối mặt với sóng thần. Các cơ quan chức năng tại các quốc gia này đang tích cực ứng phó với tình hình.

Cơn bão Wipha là một trong những cơn bão gây ảnh hưởng nghiêm trọng đến các tỉnh phía Bắc Việt Nam trong năm nay. Cơ quan chức năng đang tiếp tục theo dõi tình hình và có biện pháp ứng phó phù hợp để giảm thiểu thiệt hại về người và tài sản. Người dân cần tuân thủ các khuyến cáo của cơ quan chức năng và tăng cường cảnh giác để đảm bảo an toàn.

Trong bối cảnh tình hình thời tiết diễn biến phức tạp, người dân cần thường xuyên cập nhật thông tin về thời tiết và các cảnh báo từ cơ quan chức năng. Các cơ quan truyền thông cũng đang tích cực cung cấp thông tin về tình hình bão và mưa lũ để người dân có thể nắm bắt tình hình và có kế hoạch ứng phó phù hợp.

Ngoài ra, các chuyên gia khí tượng cũng đang tích cực theo dõi tình hình thời tiết và cung cấp các dự báo thời tiết chính xác để giúp người dân và các cơ quan chức năng có thể có kế hoạch ứng phó phù hợp. Người dân cần thường xuyên kiểm tra các thông tin về thời tiết và tuân thủ các khuyến cáo của cơ quan chức năng để đảm bảo an toàn.