Hiện nay, việc lựa chọn ngành nghề của nhiều bạn trẻ bị chi phối bởi những định kiến về giới, danh tiếng, thu nhập… Điều này không chỉ ảnh hưởng đến tương lai cá nhân mà còn lãng phí nguồn lực xã hội. Theo bản tin thị trường lao động quý 2-2025 của Bộ Nội vụ, số người thất nghiệp trong quý 2-2025 đã tăng lên 1,06 triệu người, cao hơn 25.000 người so với quý trước và tăng khoảng 13.300 người so với cùng kỳ năm 2024.

Đáng chú ý, tỷ lệ thất nghiệp trong thanh niên cũng tăng thêm 0,26%, mặc dù các công ty tăng tuyển dụng. Nghịch lý này đặt ra nhiều vấn đề, trong đó có việc chọn ngành nghề ở giới trẻ hiện nay. Nhiều học sinh và phụ huynh đặt quá nặng yếu tố thu nhập, cho rằng nghề dễ giàu mới đáng học nên đổ xô vào các ngành được cho là ‘hot’ trên thị trường lao động, dẫn đến cầu vượt quá cung.

Văn hóa Á Đông cũng khiến một số phụ huynh, học sinh có những định kiến về giới khi chọn ngành nghề. Nhiều bạn trẻ đã từ bỏ ước mơ về ngành học vì lo sợ áp lực giới tính trong thời gian học, cũng như quá trình tìm việc sau này. Các nhà nghiên cứu tâm lý học phát triển và khoa học thần kinh khẳng định năng lực nghề nghiệp không phân biệt giới, mà là do định hướng xã hội.

Tuy nhiên, nhiều bạn trẻ chọn ngành trái sở thích chỉ vì muốn vào trường ‘top’. Lấy tên trường làm thước đo thành công là một cách hiểu sai về thương hiệu giáo dục. Điều này xuất phát từ tâm lý sính danh tiếng, hiệu ứng truyền thông về những bảng xếp hạng các cơ sở giáo dục đại học. Tư duy trọng bằng cấp cũng khiến nhiều bạn không mặn mà với cao đẳng nghề.

Trong khi các nước phát triển coi trọng việc học nghề thì ở Việt Nam, học nghề lại bị nhiều người coi là thua cuộc, thất bại. Hiện thực phũ phàng người người đại học, nhà nhà đại học, nhưng rồi vẫn khó tìm việc với tấm bằng cử nhân đang đặt dấu hỏi lớn trong việc lựa chọn con đường bước vào thị trường lao động của các bạn trẻ hiện nay.

Chọn nghề sai: tăng thất nghiệp, lãng phí nguồn nhân lực. Sai một ly, đi một dặm. Chọn ngành không phù hợp khiến nhiều bạn chán học, bỏ học. Không chỉ mất niềm tin vào bản thân, các em còn cảm thấy khó khăn trong việc định danh nghề nghiệp, đến khi học xong, lại làm trái ngành trái nghề. Nhìn từ góc độ toàn cảnh xã hội, định kiến ngành nghề sẽ dẫn đến việc học sai ngành sai nghề. Hệ quả là tình trạng ngành thiếu ngành thừa, lãng phí nguồn nhân lực, gia tăng tình trạng thất nghiệp dù có bằng đại học.

Chọn nghề là hành trình cá nhân, có ý nghĩa quyết định cuộc đời mỗi người. Tương lai không dành cho người đi theo lối mòn định kiến. Chúng ta phải hiểu rõ chính mình, bằng cách thẳng thắn trả lời những câu hỏi: ‘muốn gì?’, ‘giỏi gì?’, ‘sống vì giá trị nào?’ thông qua việc sử dụng các công cụ trắc nghiệm nghề nghiệp khoa học. Gia đình, nhà trường, xã hội cũng cần chung tay tiếp sức, giúp các em mở rộng cánh cửa ngành nghề tương lai, không nên vô tình dựng thêm những rào chắn vô hình.

Thị trường lao động vào cuối năm đang chứng kiến một bức tranh phức tạp, đan xen giữa những cơ hội và thách thức. Mặc dù tình hình kinh tế chung vẫn còn nhiều khó khăn, nhiều doanh nghiệp vẫn tiếp tục tăng nhu cầu tuyển dụng lao động trong nhiều lĩnh vực khác nhau. Điều này mở ra cơ hội cho người lao động tìm kiếm những vị trí việc làm mới với mức lương hấp dẫn hơn, phù hợp với kỹ năng và kinh nghiệm của họ.

Các chuyên gia nhận định rằng sự gia tăng nhu cầu tuyển dụng lao động ở nhiều doanh nghiệp là tín hiệu tích cực, cho thấy sự phục hồi và phát triển của nền kinh tế sau thời gian khó khăn. Tuy nhiên, bên cạnh những cơ hội, vẫn còn nhiều thách thức mà người lao động và doanh nghiệp cần phải vượt qua. Một trong những thách thức lớn nhất là vấn đề về kỹ năng và chất lượng lao động. Nhu cầu về lao động có kỹ năng cao và được đào tạo bài bản ngày càng tăng, đòi hỏi người lao động phải không ngừng học hỏi và phát triển kỹ năng của mình để đáp ứng được yêu cầu của thị trường.

Ngoài ra, sự chuyển dịch nhanh chóng của công nghệ và sự thay đổi trong nhu cầu của thị trường cũng tạo ra thách thức cho cả người lao động và doanh nghiệp. Các doanh nghiệp cần phải nhanh chóng thích nghi với những thay đổi này và tìm cách phát triển nguồn nhân lực để đáp ứng được nhu cầu mới. Trong khi đó, người lao động cần phải linh hoạt và chủ động trong việc cập nhật kiến thức và kỹ năng của mình để không bị tụt lùi so với yêu cầu của thị trường.

Để nắm bắt được xu hướng và yêu cầu của thị trường lao động, các cơ quan quản lý và người lao động cần phải có những quyết sách và chiến lược phù hợp. Việc đẩy mạnh đào tạo và phát triển kỹ năng cho người lao động là một trong những giải pháp quan trọng. Điều này không chỉ giúp người lao động tăng cơ hội việc làm mà còn giúp doanh nghiệp nâng cao chất lượng và hiệu suất lao động.

Song song với đó, việc xây dựng một môi trường lao động linh hoạt và thích ứng cũng là yếu tố then chốt. Doanh nghiệp cần tạo điều kiện cho người lao động phát triển và cân bằng giữa công việc và cuộc sống. Qua đó, người lao động có thể cống hiến hết mình cho công việc và tạo ra giá trị cho doanh nghiệp.

Cuối cùng, để hỗ trợ hiệu quả cho quá trình phát triển kinh tế – xã hội, cần có sự phối hợp chặt chẽ giữa các bên liên quan, bao gồm cơ quan quản lý, doanh nghiệp và người lao động. Thông qua việc chia sẻ thông tin và hợp tác, các bên có thể cùng nhau xây dựng một thị trường lao động phát triển, bền vững và đáp ứng được nhu cầu của cả người lao động và doanh nghiệp.

Thị trường lao động Thủ đô trong 6 tháng đầu năm 2025 đã ghi nhận những tín hiệu tích cực với việc giảm số lượng người có quyết định hưởng bảo hiểm thất nghiệp. Điều này cho thấy sự chỉ đạo quyết liệt và linh hoạt của chính quyền thành phố, cùng sự vào cuộc đồng bộ của các cơ quan chuyên môn trong công tác kết nối cung – cầu lao động đã mang lại kết quả khả quan.

Bảo hiểm thất nghiệp được xem là điểm tựa an sinh quan trọng cho người lao động. Theo thống kê từ Trung tâm Dịch vụ việc làm Hà Nội, trong 6 tháng đầu năm 2025, có 34.210 người lao động nộp hồ sơ đề nghị hưởng trợ cấp bảo hiểm thất nghiệp, giảm so với con số 37.029 cùng kỳ năm 2024. Thành phố đã ban hành quyết định hưởng trợ cấp bảo hiểm thất nghiệp cho 31.000 người, với tổng kinh phí chi trả hơn 1.166 tỷ đồng, tăng 7,2% so với cùng kỳ năm 2024. Đáng chú ý, 100% người lao động nộp hồ sơ đề nghị hưởng bảo hiểm thất nghiệp đều được tư vấn, hỗ trợ tìm kiếm việc làm mới, giúp rút ngắn thời gian thất nghiệp và tạo điều kiện nhanh chóng quay lại thị trường lao động.

Hoạt động kết nối việc làm được triển khai mạnh mẽ và sáng tạo là một yếu tố quan trọng khác. Trong 6 tháng qua, Trung tâm Dịch vụ việc làm Hà Nội đã tổ chức 128 phiên giao dịch việc làm với nhiều hình thức đa dạng, thu hút 4.084 đơn vị, doanh nghiệp cùng gần 40.000 lượt lao động tham gia phỏng vấn trực tiếp. Kết quả, 15.800 người đã được tuyển dụng ngay sau khi kết thúc các phiên giao dịch.

Không chỉ tập trung vào thị trường nội địa, Hà Nội còn tích cực đưa lao động ra nước ngoài làm việc có thời hạn. Trong 6 tháng đầu năm, thành phố đã giải quyết cho 2.100 lao động đi làm việc tại Nhật Bản, Hàn Quốc và Đài Loan (Trung Quốc) theo hợp đồng.

Để hỗ trợ người lao động, đặc biệt là nhóm yếu thế, thành phố Hà Nội đã triển khai nhiều chính sách tín dụng ưu đãi. Trong 6 tháng đầu năm, thành phố đã ủy thác gần 2.900 tỷ đồng qua Ngân hàng Chính sách xã hội để cho vay đối với người nghèo và các đối tượng chính sách.

Bước sang nửa cuối năm 2025, Hà Nội tiếp tục đặt mục tiêu ổn định thị trường lao động, giảm tỷ lệ thất nghiệp, đồng thời nâng cao chất lượng nguồn nhân lực, đáp ứng yêu cầu chuyển đổi số và phát triển kinh tế tri thức. Thành phố sẽ tiếp tục tăng cường tuyên truyền, phổ biến chính sách bảo hiểm thất nghiệp, đẩy mạnh số hóa và cải cách thủ tục hành chính trong tiếp nhận, xử lý hồ sơ bảo hiểm thất nghiệp.

Với sự chỉ đạo quyết liệt, chính sách đồng bộ và hệ thống dịch vụ việc làm ngày càng chuyên nghiệp, Hà Nội đã và đang triển khai hiệu quả chính sách bảo hiểm thất nghiệp, không chỉ đảm bảo quyền lợi cho người lao động mà còn góp phần quan trọng vào ổn định và phát triển kinh tế – xã hội.