Lật sang trang mới trong chính sách hình sự: Luật số 86/2025/QH15 – Những bước tiến đáng kể

Luật số 86/2025/QH15, dự kiến có hiệu lực từ ngày 01/07/2025, đã đánh dấu một sự thay đổi quan trọng trong hệ thống pháp luật hình sự của Việt Nam. Không chỉ dừng lại ở việc sửa đổi, bổ sung các quy định, luật này còn thể hiện một chính sách hình sự nhân đạo, lấy mục tiêu phòng ngừa, phục hồi và khuyến khích tự sửa chữa sai lầm làm trọng tâm.

Một trong những điểm nhấn quan trọng của Luật số 86/2025/QH15 là việc bãi bỏ hình phạt tử hình đối với tám tội danh. Đây là một bước tiến đáng kể, phù hợp với xu hướng chung của thế giới trong việc giảm thiểu áp dụng án tử hình. Việc này không chỉ thể hiện sự nhân đạo trong chính sách hình sự mà còn mở ra một trang mới trong việc bảo vệ quyền con người. Tuy nhiên, việc loại bỏ hình phạt tử hình cũng đặt ra yêu cầu cao hơn trong việc đảm bảo tính răn đe và phòng ngừa, cũng như khắc phục hậu quả một cách hiệu quả.

Luật số 86/2025/QH15 cũng đưa ra những quy định mới về giảm án đối với tội phạm tham nhũng. Theo đó, điều kiện để được giảm án đối với người bị kết án tù chung thân về tội ‘Tham ô tài sản’ và ‘Nhận hối lộ’ sẽ được quy định chặt chẽ hơn. Cụ thể, người phạm tội cần phải tự nguyện nộp lại ít nhất ba phần tư số tài sản tham ô hoặc nhận hối lộ và tích cực hợp tác, lập công thì mới được xem xét giảm án. Đây là một thay đổi mang tính chiến lược, nhằm tăng cường hiệu quả trong việc thu hồi tài sản do phạm tội tham nhũng.

Ngoài ra, Luật số 86/2025/QH15 còn mở rộng đối tượng không thi hành án tử hình đối với người bị kết án tử hình mà mắc bệnh ung thư giai đoạn cuối. Bổ sung này thể hiện một tư tưởng nhân đạo sâu sắc, bảo vệ quyền sống và nhân phẩm của người bị kết án trong những trường hợp đặc biệt.

Một quy định mới đáng chú ý khác là việc bổ sung tội danh ‘Sử dụng trái phép chất ma túy’ tại Điều 256a Bộ luật Hình sự. Việc hình sự hóa hành vi này nhằm tăng cường trách nhiệm cá nhân trong quá trình cai nghiện, khắc phục tình trạng tái nghiện phổ biến và kéo dài thời gian điều trị không hiệu quả.

Luật số 86/2025/QH15 cũng điều chỉnh theo hướng tăng mức phạt tiền trong nhiều tội danh liên quan đến lĩnh vực kinh tế, môi trường và an toàn thực phẩm. Mức phạt tiền tăng lên gấp đôi trong nhiều trường hợp, phù hợp với thực tiễn xử lý tội phạm phi bạo lực, đồng thời khuyến khích áp dụng hình phạt tiền thay thế tù có thời hạn với người phạm tội lần đầu, nhân thân tốt, có điều kiện khắc phục hậu quả.

Kết luận, Luật số 86/2025/QH15 đánh dấu một bước tiến quan trọng trong việc hoàn thiện chính sách hình sự của Việt Nam. Những quy định mới không chỉ phản ánh sự chuyển hướng trong tư duy lập pháp hình sự từ trừng trị sang phòng ngừa, phục hồi và khuyến khích tự sửa chữa sai lầm, mà còn thể hiện một chính sách hình sự nhân đạo, khoa học và phù hợp với thực tiễn. Tuy nhiên, để các quy định này đi vào cuộc sống, cần có sự phối hợp đồng bộ trong việc ban hành văn bản hướng dẫn, tăng cường đào tạo người tiến hành tố tụng và giám sát thực hiện một cách chặt chẽ.