Hệ thống phòng thủ tên lửa và phòng không Patriot do Mỹ viện trợ cho Ukraine đang gặp phải những thách thức đáng kể trong việc đánh chặn các tên lửa đạn đạo của Nga. Theo thông tin từ tờ Wall Street Journal, trong vài tháng gần đây, radar của hệ thống Patriot đã không thể phát hiện các tên lửa đạn đạo như Iskander-M hoặc Kinzhal. Điều này đã dẫn đến việc lực lượng phòng không Ukraine phải phóng tới 100 tên lửa trong vòng 1,5 đến 2 phút chỉ để đánh chặn một mục tiêu, cho thấy hiệu quả thấp của Patriot trong điều kiện chiến sự hiện nay.

Nguyên nhân của vấn đề này nằm ở sự phát triển của vũ khí Nga. Các tên lửa mới sử dụng quỹ đạo bay phức tạp khiến radar AN/MPQ-53 của Patriot khó phát hiện. Minh chứng cho điều này là các đợt tập kích quy mô lớn của Nga, chẳng hạn như cuộc tấn công vào Kiev ngày 10/7 với hơn 550 máy bay không người lái và tên lửa, bao gồm cả tên lửa đạn đạo.

Quân đội Ukraine đã phải sử dụng một lượng lớn tên lửa PAC-3 đắt đỏ, mỗi quả trị giá khoảng 4 triệu USD, để bảo vệ các mục tiêu trọng yếu. Trong những tuần gần đây, nhiều quan chức Ukraine đã công khai kêu gọi phương Tây cung cấp thêm hệ thống Patriot để bảo vệ bầu trời, đặc biệt là trước nguy cơ mất dần ưu thế phòng không khi kho đạn tên lửa đánh chặn dần cạn kiệt.

Patriot vốn đóng vai trò quan trọng đối với năng lực phòng thủ của Ukraine nhằm đối phó với các cuộc không kích dữ dội của Nga. Tuy nhiên, Lầu Năm Góc đã nắm được những vấn đề mới phát sinh và đang cân nhắc lại việc tiếp tục chuyển giao hệ thống Patriot đến các khu vực giao tranh ác liệt.

Trước tình hình đó, châu Âu đang thúc đẩy một phương án thay thế: hệ thống phòng không SAMP/T do liên doanh Pháp – Italy Eurosam phát triển. Được trang bị radar ARABEL có tầm quét 360 độ và khả năng phát hiện mục tiêu ở khoảng cách hơn 350km, SAMP/T được cho là phù hợp hơn với các mối đe dọa hiện đại.

Hệ thống này chỉ cần 15 người vận hành, trong khi Patriot cần tới 90 người, giúp giảm đáng kể gánh nặng nhân sự. SAMP/T sử dụng tên lửa Aster 30 có khả năng đánh chặn máy bay, máy bay không người lái và tên lửa đạn đạo ở cự ly tối đa 120km. Pháp và Italy khẳng định phiên bản nâng cấp SAMP/T NG sẽ có khả năng đối phó cả với tên lửa siêu vượt âm như Kinzhal, dù triển vọng này vẫn bị giới chuyên gia hoài nghi.

Trong một diễn biến mới, Tổng thống Ukraine Volodymyr Zelensky thông báo rằng Đức sẽ cung cấp cho Ukraine 2 hệ thống tên lửa Patriot, trong khi Na Uy sẽ cung cấp thêm 1 hệ thống. Thông tin này được ông Zelensky chia sẻ với các phóng viên vào ngày 25.7.

Theo đó, Ukraine đã nhận được xác nhận từ các đối tác về việc cung cấp 3 hệ thống tên lửa phòng không Patriot và đang tích cực đàm phán để có thể nhận thêm 7 hệ thống khác. Đức đã chính thức xác nhận sẽ cung cấp 2 hệ thống, còn Na Uy sẽ cung cấp 1 hệ thống. Ngoài ra, Ukraine cũng đang làm việc chặt chẽ với các đối tác Hà Lan để có thể nhận thêm các hệ thống này.

Các hệ thống Patriot đã chứng minh hiệu quả trong việc tiêu diệt tên lửa đạn đạo của Nga nhắm vào các thành phố của Ukraine. Đây được coi là một bước tiến quan trọng trong việc tăng cường năng lực phòng thủ của Ukraine trước sự xâm lược của Nga.

Ngoài vấn đề cung cấp vũ khí, Tổng thống Zelensky cũng đề cập đến nhu cầu tài chính của Ukraine. Ông cho biết Ukraine cần bù đắp khoản thiếu hụt tài chính 40 tỉ USD vào năm tới và sẽ cần thêm 25 tỉ USD để sản xuất tên lửa, máy bay không người lái và các hệ thống tác chiến điện tử.

Trong diễn biến liên quan, ông Zelensky cho hay các nhà đàm phán Ukraine và Nga đã thảo luận về khả năng tổ chức cuộc gặp giữa ông và Tổng thống Nga Vladimir Putin tại cuộc đàm phán hôm 23.7. Ông Putin trước đó cho biết mình sẵn sàng gặp ông Zelensky nhưng chỉ trong giai đoạn cuối của các cuộc đàm phán nhằm chấm dứt xung đột.

Tuy nhiên, nhà đàm phán Nga Vladimir Medinsky không cho rằng sẽ sớm có cuộc gặp thượng đỉnh Nga – Ukraine, vì cuộc gặp phải được chuẩn bị một cách kỹ lưỡng. Điều này cho thấy quá trình đàm phán để đạt được thỏa thuận hòa bình giữa hai nước vẫn còn nhiều thách thức và khó khăn.

Trong bối cảnh cuộc chiến giữa Nga và Ukraine đang diễn ra căng thẳng, Tổng thống Mỹ Donald Trump đã đưa ra một quyết định quan trọng liên quan đến việc hỗ trợ Ukraine. Quyết định này không chỉ phản ánh sự thay đổi trong chính sách của Mỹ đối với khu vực mà còn cho thấy sự can thiệp tích cực của Washington trong việc định hình cục diện chiến tranh và xây dựng lộ trình hòa bình.

Câu chuyện bắt đầu từ một cuộc điện đàm giữa Đặc phái viên của Tổng thống Trump về vấn đề Nga – Ukraine, Tướng Keith Kellogg, và Ngoại trưởng Ba Lan Radoslaw Sikorski. Trong cuộc điện đàm này, Ngoại trưởng Ba Lan đề nghị khôi phục việc cung cấp đạn phòng không cho Ukraine sau khi lãnh sự quán Ba Lan tại Kiev bị hư hại nghiêm trọng trong một cuộc tấn công của Nga. Ngay sau đó, Tướng Kellogg liên lạc với Tổng thống Trump và trình bày về tình hình. Tổng thống Trump gần như ngay lập tức đồng ý nối lại viện trợ tên lửa Patriot cho Ukraine sau khi nghe báo cáo về vụ tấn công và tiến trình hòa đàm không có nhiều tiến triển.

Điều đáng chú ý là Tổng thống Trump không biết về quyết định tạm ngưng viện trợ trước đó, được cho là do Bộ trưởng Quốc phòng Pete Hegseth thực hiện. Các quan chức như ông Kellogg và Ngoại trưởng Marco Rubio chỉ biết tin qua báo chí. Tướng Kellogg yêu cầu ông Hegseth xác nhận mệnh lệnh từ chính Tổng thống Trump hoặc tự mình gọi lại cho tổng thống. Chiều cùng ngày, Tổng thống Trump cam kết với người đồng cấp Ukraine Volodymyr Zelensky rằng Mỹ sẽ tiếp tục hỗ trợ năng lực phòng không của Kiev.

Quyết định này đánh dấu lần đầu tiên ông Trump dường như thực sự nhận ra vai trò chiến lược của Mỹ trong việc định hình cục diện chiến tranh và xây dựng lộ trình hòa bình. Tuy nhiên, phải mất thêm bốn ngày để các tên lửa đầu tiên được triển khai. Các đồng minh châu Âu nhanh chóng nắm bắt tín hiệu thay đổi từ phía ông Trump. Thủ tướng Đức Friedrich Merz đề xuất mua thêm hệ thống Patriot cho Ukraine, trong khi Tổng thư ký NATO Mark Rutte đề nghị Tổng thống Mỹ một kế hoạch mà theo đó các nước châu Âu và Canada sẽ hoàn trả hàng tỷ USD giá trị vũ khí do Mỹ cung cấp cho Ukraine.

Ông Trump đã chấp thuận điều đó, phần vì những cố vấn như ông Kellogg khéo léo trình bày rằng kế hoạch này phù hợp với khẩu hiệu ‘Đưa nước Mỹ vĩ đại trở lại’: Mỹ sản xuất, đồng minh trả tiền, Ukraine được hỗ trợ. Chín ngày sau cuộc gọi ban đầu, ông Trump và ông Rutte cùng công bố một gói viện trợ mới trị giá 10 tỷ USD, đồng thời cảnh báo khả năng áp thuế nặng lên Nga và bất kỳ quốc gia nào tiếp tục mua nhiên liệu hóa thạch của nước này.

Cuối tuần đó, các khẩu đội Patriot đầu tiên từ Đức đã đến Ukraine. Lầu Năm Góc và Nhà Trắng nhân cơ hội này kêu gọi các nước châu Âu chấp nhận mạo hiểm, gửi kho dự trữ tên lửa của họ sang Kiev trong khi chờ Mỹ bổ sung. Tuy nhiên, nhiều quốc gia vẫn ngần ngại, do các hệ thống thay thế sẽ không kịp đến Ukraine cho đến đầu năm sau.

Đầu tuần này, Berlin công bố một thỏa thuận mới với Washington để tặng thêm 5 khẩu đội Patriot cho Ukraine. Đức sẽ tài trợ cho hai hệ thống, Na Uy tài trợ một, còn hai hệ thống còn lại được trích từ đơn hàng từng cam kết với Thụy Sĩ. Theo tiết lộ, các lô hàng dành cho Thụy Sĩ đã bị chuyển hướng sang Ukraine theo đề nghị của phía Mỹ. Các cố vấn nói với ông Trump rằng việc ‘lấy’ hệ thống từ một đơn hàng chưa cấp thiết như của Thụy Sĩ là cách khả thi nhất để hỗ trợ Ukraine ngay lập tức.

Năm 2022, Thụy Sĩ đặt mua 5 hệ thống Patriot, dự kiến giao từ năm 2026 đến 2028. Giờ đây, ít nhất một phần trong số đó đang giúp Kiev giữ vững bầu trời. Đây có thể xem là một bước tiến quan trọng trong việc hỗ trợ Ukraine và thể hiện sự cam kết của Mỹ và các đồng minh châu Âu trong việc đảm bảo an ninh và ổn định cho khu vực.

Trong bối cảnh hiện nay, việc Mỹ và các đồng minh tiếp tục hỗ trợ Ukraine không chỉ giúp Kiev giữ vững vị trí của mình mà còn gửi đi một tín hiệu mạnh mẽ đến Moscow rằng cộng đồng quốc tế đang quan tâm và sẵn sàng bảo vệ các nguyên tắc cơ bản của luật pháp quốc tế.

Xem thêm: https://www.wsj.com/articles/how-trump-reversed-course-on-ukraine-aid-11669365402