Một sự kiện đau thương đã xảy ra trong lễ cắt bao quy đầu truyền thống của bộ tộc Xhosa tại tỉnh Eastern Cape, Nam Phi. Vào ngày 31/7 vừa qua, 39 thiếu niên đã thiệt mạng và hàng chục em khác bị thương tật vĩnh viễn. Mặc dù con số này đã giảm so với 93 ca tử vong vào năm ngoái, nhưng trong vòng 5 năm qua, đã có 361 em mất mạng vì nghi thức này.

Nghi lễ Ulwaluko, hay còn gọi là lễ cắt bao quy đầu truyền thống, được coi là bước chuyển quan trọng từ tuổi thiếu niên sang tuổi trưởng thành của bộ tộc Xhosa. Không chỉ mang ý nghĩa tôn giáo – văn hóa, mà còn quyết định vị thế xã hội của nam giới. Tuy nhiên, việc thực hiện nghi lễ này đã gây ra nhiều tranh cãi do tỷ lệ tử vong cao và điều kiện vệ sinh tồi tệ.

Nguyên nhân tử vong chủ yếu do hoại tử mô, nhiễm trùng máu và mất nước. Các chuyên gia y tế cho rằng việc những ‘thầy cắt’ không qua đào tạo dùng lại dụng cụ mà không khử trùng khiến nguy cơ nhiễm trùng lớn.

Trước tình hình này, chính quyền địa phương đã đặt mục tiêu ‘không có người chết’ trong năm nay, nhưng mục tiêu này vẫn chưa đạt hiệu quả. Tại Nam Phi, bộ tộc Xhosa là một trong những cộng đồng dân tộc lớn nhất, với khoảng 10 triệu người, tập trung chủ yếu ở tỉnh Eastern Cape.

Theo quan niệm của người Xhosa, nếu không trải qua nghi lễ Ulwaluko, nam giới sẽ bị coi là ‘chưa thành đàn ông’ và bị gạt ra khỏi nhiều hoạt động cộng đồng. Ông Sipho Mahlangu, Phó Chủ tịch Hội đồng Lãnh đạo Truyền thống Quốc gia Nam Phi, cho biết 80% ca tử vong và thương tật nghiêm trọng xuất phát từ các trường nhập hội bất hợp pháp.

Năm 2001, Nam Phi đã ban hành Luật Cắt bao quy đầu truyền thống, yêu cầu đào tạo, cấp phép thợ hành nghề, nhưng thực thi yếu kém. Các tổ chức nhân đạo ở Nam Phi thường xuyên lên án nghi lễ này, cho rằng hành vi áp đặt, không có sự đồng ý của cá nhân, vi phạm quyền trẻ em.

Nhiều thanh thiếu niên ở Nam Phi vẫn tham gia nghi lễ này vì muốn được công nhận là đàn ông và tránh bị sỉ nhục. Họ chấp nhận rủi ro và đau đớn vì cho rằng đó là một phần của quá trình trưởng thành.

Nhiều người Xhosa vẫn cho rằng cái chết là hy sinh tất yếu và cáo buộc chính quyền không tôn trọng văn hóa. Thế nhưng, chính quyền và các tổ chức nhân đạo tiếp tục kêu gọi chấm dứt những hành vi gây hại này và tìm kiếm giải pháp thay thế an toàn hơn cho thanh thiếu niên.

Một sự việc tưởng chừng nhỏ nhặt nhưng lại suýt khiến một người đàn ông đánh đổi cả bàn chân. Tiểu Vương, một cư dân tại Trung Quốc, đã trải qua một tai nạn đáng tiếc sau bữa ăn khi anh cắm ngược cây tăm vào một cục đất nặn đồ chơi đặt trên sàn. Khi đứng dậy, do trọng tâm lệch, anh trượt chân và cây tăm đâm thẳng vào lòng bàn chân phải.

Mặc dù cảm thấy đau nhói, nhưng vì vết thương chỉ là một lỗ nhỏ và gần như không chảy máu, Tiểu Vương đã tự nhổ tăm ra và bỏ qua. Tuy nhiên, vài ngày sau, vết thương không những không lành mà còn ngày càng sưng đau, khiến anh đi lại khập khiễng. Một tuần sau, lỗ nhỏ kia bắt đầu mưng mủ, vùng da quanh đó đỏ rực, đau đến mức chỉ cần chạm nhẹ cũng đau thấu tim gan.

Tiểu Vương được đưa vào cấp cứu tại bệnh viện, nơi các bác sĩ nhận thấy lòng bàn chân phải của anh đã bị hoại tử đen sạm, sưng tấy, nóng rát. Khi chạm vào thì thấy mềm nhũn, là dấu hiệu cho thấy mủ đã tích tụ nhiều dưới da. Vùng bắp chân không có vết thương cũng bắt đầu sưng đỏ.

Các bác sĩ chỉ định Tiểu Vương nhập viện điều trị khẩn cấp. Sau khi chọc hút ổ viêm, các bác sĩ thu được lượng lớn mủ đặc sệt và bốc mùi hôi nồng. Kết quả cấy mủ cho thấy Tiểu Vương nhiễm cùng lúc 3 loại vi khuẩn gây bệnh nghiêm trọng là Streptococcus constellatus, Streptococcus anginosus và Streptococcus intermedius.

Điều đáng nói là cả ba loại vi khuẩn trên đều phổ biến trong khoang miệng con người. Theo bác sĩ, một khi những vi khuẩn này rời khỏi miệng và đi vào nơi không nên đến như dưới da thì nguy cơ nhiễm trùng nặng là rất cao.

Nguyên nhân của sự việc là cây tăm mà Tiểu Vương dùng để xỉa răng, rồi giẫm phải. Miệng là ổ vi khuẩn, cây tăm chưa được xử lý vệ sinh lại cắm thẳng vào chân, vi khuẩn từ đó mà tràn vào. Cộng thêm việc anh không xử lý vết thương ban đầu, vi khuẩn cứ thế sinh sôi, tấn công mô mềm.

May mắn là sau một thời gian điều trị tích cực, ổ mủ được kiểm soát, mô hoại tử được xử lý, tình trạng viêm nhiễm được ngăn chặn. Hiện Tiểu Vương đã xuất viện.

Ủy ban Y tế Thâm Quyến khuyến cáo: Bất kỳ vết thương nào do dị vật đâm, dù nhỏ, cũng cần xử lý ngay theo 4 bước cơ bản: Ép nhẹ vết thương để đẩy hết máu bẩn ra ngoài, rửa sạch bằng nước chảy và xà phòng, khử trùng bằng dung dịch sát khuẩn và băng lại bằng gạc vô trùng hoặc băng cá nhân. Nếu trong vòng 48 giờ, xuất hiện sưng tấy, đau nhức nhiều hơn, mưng mủ…, cần đến bệnh viện ngay lập tức.