Chị Nguyễn Thị Ngọc My, một cư dân tại Hà Nội, đã đưa ra quyết định táo bạo khi từ bỏ công việc văn phòng ổn định để dành thời gian chăm sóc con cái. Tuy nhiên, chị không chỉ dừng lại ở đó, mà còn khám phá ra cơ hội kinh doanh mới và thu được thành công đáng kể. Việc kinh doanh brooch (ghim cài áo) thủ công đã trở thành nguồn thu nhập ổn định cho chị My, với mức thu nhập hàng tháng lên đến hàng chục triệu đồng.

Quyết định từ bỏ công việc văn phòng vào năm 2019 để ở nhà chăm sóc con cái đã đánh dấu sự chuyển đổi lớn trong cuộc sống của chị My. Sau một thời gian tìm kiếm cơ hội mới, chị đã bắt đầu thử nghiệm với việc làm bánh kem hoa nghệ thuật, nhưng do lý do sức khỏe, chị phải tạm ngưng. Từ đó, chị chuyển sang làm hoa giấy, hoa đất sét và đồ thủ công nhỏ lẻ để bán và trang trải thu nhập.

Một bước ngoặt quan trọng trong hành trình kinh doanh của chị My đến khi chị tìm hiểu về lịch sử và kỹ thuật đính kết brooch. Nhận ra đây là một nhánh nhỏ của thêu, một lĩnh vực mà chị có chút nền tảng, chị My đã nảy ra ý tưởng tạo nên những chiếc brooch sinh động, gần gũi và đa dạng nguyên phụ liệu. Vào năm 2022, chị My thuyết phục chị gái cùng bắt đầu hành trình khởi nghiệp. Đến năm 2023, một người bạn thân từ thời tiểu học của chị cũng tham gia cùng. Cả ba chính thức mở xưởng mang tên ‘Handmade by Mí’.

Những ngày đầu, nhóm gặp không ít khó khăn về vốn và nguyên phụ liệu. Để tiết kiệm chi phí, nhóm quyết định giữ quy mô vừa phải, mỗi người kiêm nhiệm nhiều công việc. Chị My chia sẻ rằng thách thức lớn nhất đến từ nguyên vật liệu. Những món phụ kiện nhỏ nhưng đòi hỏi sự tỉ mỉ cao, nguyên liệu lại khan hiếm. Nhóm phải đặt mua lẻ từ nước ngoài như cườm Nhật, kim sa Pháp – Ý, pha lê Swarovski từ Áo, dẫn đến chi phí đội lên đáng kể.

Sau gần 3 năm, nhóm mới tìm được một số đầu mối uy tín và định hình được hướng đi phù hợp với mô hình xưởng sáng tạo nhỏ. Thị trường Việt Nam vẫn thiếu đơn vị cung cấp nguyên liệu đính kết cao cấp số lượng lớn. Mỗi sản phẩm handmade mất 1-2 ngày để hoàn thành, tùy vào độ khó. Mỗi bộ sưu tập thường gồm khoảng 20-23 mẫu và không sản xuất hàng loạt. Mức giá sản phẩm dao động từ 500.000 – 2.500.000 đồng, thu nhập mỗi tháng khoảng từ 35 – 45 triệu đồng.

Chị My cho biết rằng người Việt thường ngại những phụ kiện quá cầu kỳ, nên nhóm tập trung vào dòng brooch nhỏ, vừa phải, dễ kết hợp nhưng vẫn giữ sự tinh xảo và độc đáo. Ưu tiên chất lượng và cá tính sáng tạo là điều mà nhóm luôn theo đuổi. Không chỉ tạo ra sản phẩm, chị My và nhóm còn mang khát khao lan tỏa tình yêu với nghệ thuật đính kết. ‘Chúng mình muốn truyền cảm hứng đến những người trẻ yêu handmade, giúp họ biết thêm về brooch, học hỏi và chia sẻ kiến thức lẫn nhau’, chị nói.

Làng nghề mộc Phù Yên đang nổi lên như một biểu tượng của sự kết hợp giữa truyền thống và đổi mới, nơi tinh hoa của nghề cổ được kế thừa và phát triển bởi thế hệ trẻ với tinh thần sáng tạo và chuyên nghiệp. Với lịch sử hàng trăm năm, làng nghề này đã và đang tạo ra những sản phẩm đồ gỗ gia dụng, bàn ghế, tủ thờ, đồ thờ cúng tinh xảo, mang đậm dấu ấn của nghề truyền thống xứ Đoài.

Trải qua nhiều biến động lịch sử, nghề mộc tại Phù Yên vẫn được giữ gìn và truyền từ đời này sang đời khác như một dòng chảy văn hóa không ngừng nghỉ. Hiện nay, toàn thôn có gần 400 hộ dân làm nghề mộc, với hơn 100 xưởng quy mô vừa và nhỏ, tạo việc làm ổn định cho hàng trăm lao động địa phương. Điều đáng mừng là trong số đó có hàng chục chủ xưởng là người trẻ, từ 25 đến 35 tuổi, đang kế thừa nghề truyền thống theo hướng sáng tạo và chuyên nghiệp.

Thế hệ trẻ đang trở thành điểm sáng của làng nghề trong 5-7 năm trở lại đây. Họ đã đưa công nghệ vào sản xuất, quảng bá sản phẩm qua mạng, và sử dụng thiết kế 3D để khách hàng có thể hình dung trước mẫu mã. Chính họ đang giúp nghề mộc Phù Yên đứng vững trong giai đoạn mới. Anh Nguyễn Hữu Hiệu, một trong những gương mặt tiêu biểu của thế hệ trẻ làm nghề dựng nhà gỗ cổ, đã và đang phát triển xưởng mộc của mình với 7 thợ chính và 10 công nhân thời vụ, đạt doanh thu trung bình từ 7 đến 10 tỷ đồng mỗi năm.

Anh Hiệu đã đầu tư máy móc hiện đại, sử dụng phần mềm thiết kế 3D, đẩy mạnh quảng bá sản phẩm qua mạng xã hội và các sàn thương mại điện tử. Tuy nhiên, làng nghề mộc Phù Yên vẫn đang gặp phải một số bất cập, nhất là không gian sản xuất còn manh mún và chật hẹp. Các xưởng mộc thường nằm xen kẽ trong khu dân cư, máy móc hoạt động ngày đêm gây bụi và tiếng ồn, ảnh hưởng không nhỏ đến đời sống người dân.

Về phía địa phương, Phó Chủ tịch Ủy ban nhân dân xã Trần Văn Sơn cho biết, xã Phú Nghĩa sẽ đề xuất thành phố quy hoạch cụm làng nghề tập trung để hỗ trợ các hộ sản xuất phát triển ổn định và bền vững. Đồng thời, xã sẽ phối hợp với Hội Nông dân và Đoàn Thanh niên hỗ trợ các mô hình khởi nghiệp của người trẻ qua các lớp tập huấn, kết nối thị trường và định hướng chuyển đổi số.

Người trẻ như anh Đạt, anh Hiệu không khỏi trăn trở về việc giữ gìn bản sắc văn hóa dân tộc và phát triển nghề truyền thống trong bối cảnh hiện đại. Họ đã và đang có kế hoạch bài bản để đầu tư thêm máy móc, nâng cao chất lượng sản phẩm, xây dựng thương hiệu một cách chuyên nghiệp. Sự kết hợp giữa tinh hoa của nghề cổ và tinh thần đổi mới của lớp trẻ đang mở ra một tương lai sáng sủa cho làng nghề mộc Phù Yên.

Những người trẻ ở đây đã đưa nghề mộc truyền thống vươn lên mạnh mẽ trong dòng chảy thời đại để kiến tạo giá trị bền vững cho quê hương. Với sự hỗ trợ từ địa phương và sự sáng tạo của thế hệ trẻ, làng nghề mộc Phù Yên đang trên đà phát triển mạnh mẽ, góp phần bảo tồn và phát huy giá trị của nghề truyền thống.