Một nghiên cứu đột phá mới đây đã được đăng tải trên tạp chí Nature, hé mở một phương pháp mới đầy hứa hẹn trong cuộc chiến chống lại bệnh sốt rét, một căn bệnh gây ra bởi ký sinh trùng Plasmodium và được truyền qua vết đốt của muỗi. Các nhà khoa học đã thành công trong việc tìm ra cách ‘mạch ngắn’ sự phát triển của ký sinh trùng này bằng cách chỉnh sửa gene của muỗi, từ đó mở ra hy vọng mới trong việc ngăn chặn sự lây lan của bệnh sốt rét.

Được biết, bệnh sốt rét ảnh hưởng đến hơn 250 triệu người trên toàn thế giới mỗi năm, là một gánh nặng sức khỏe đáng kể ở nhiều khu vực. Ký sinh trùng Plasmodium, tác nhân gây bệnh, được truyền cho người qua vết đốt của muỗi nhiễm bệnh. Để có thể lây truyền rộng rãi, ký sinh trùng cần trải qua một hành trình phức tạp bên trong cơ thể muỗi. Đầu tiên, muỗi hút máu từ người bị nhiễm bệnh, sau đó ký sinh trùng di chuyển đến ruột của muỗi. Tại đây, chúng phải vượt qua một thách thức đáng kể khi di chuyển ra khỏi ruột và vào khoang cơ thể, nơi chúng phát triển thành một dạng khác, trước khi di chuyển đến tuyến nước bọt của muỗi. Chính tại tuyến nước bọt này, ký sinh trùng sẵn sàng lây nhiễm cho người tiếp theo bị đốt.

Một bước quan trọng trong hành trình của ký sinh trùng là sự phụ thuộc vào một loại protein do chính muỗi tạo ra. Tuy nhiên, một số muỗi có biến thể của protein này dường như có khả năng phá vỡ hành trình của ký sinh trùng. Nhận thấy điều này, các nhà khoa học tại Đại học California San Diego đã tận dụng công nghệ chỉnh sửa gene CRISPR để thay đổi biến thể của protein này trong muỗi. Chỉ với một thay đổi nhỏ, việc chỉnh sửa chỉ một amino acid trong gene đã đủ để ngăn chặn hầu hết ký sinh trùng di chuyển đến đích cuối cùng trong muỗi.

Các nhà nghiên cứu đang hướng tới sử dụng ‘gene drive’, một công nghệ cho phép phổ biến thay đổi có lợi này trong toàn bộ quần thể muỗi. Gene drive là các chuỗi DNA có thể được chèn vào genome và thay đổi quy tắc di truyền thông thường. Mặc dù hứa hẹn, phương pháp này vẫn còn gây tranh cãi và chưa được sử dụng rộng rãi bên ngoài phòng thí nghiệm do lo ngại về hậu quả không mong muốn. Vì vậy, có thể sẽ cần vài năm nữa để có thể tiến hành thử nghiệm thực địa.

Nghiên cứu này mang đến một tia hy vọng trong cuộc chiến chống lại bệnh sốt rét. Việc chỉ cần một chỉnh sửa nhỏ trong genome có thể khiến toàn bộ quần thể muỗi không thể truyền bệnh sốt rét chết người này cho thấy tiềm năng to lớn của công nghệ chỉnh sửa gene trong việc kiểm soát và loại bỏ các bệnh truyền nhiễm. Khi công nghệ này được phát triển và áp dụng rộng rãi, có thể chúng ta sẽ chứng kiến một tương lai nơi bệnh sốt rét không còn là một mối đe dọa đáng kể đối với sức khỏe con người.