Khi đề cập đến tương lai của tăng trưởng dân số toàn cầu, các chuyên gia và nhà nghiên cứu thường đề cập đến khái niệm “đỉnh dân số” – thời điểm dân số của một quốc gia hoặc khu vực đạt mức cao nhất trước khi bắt đầu giảm. Một dự báo gần đây cho thấy rằng Mỹ, nền kinh tế lớn nhất thế giới, có thể sẽ không đạt đỉnh dân số trong thế kỷ này, ngụ ý rằng dân số của nước này sẽ tiếp tục tăng trưởng sau năm 2100.

Dữ liệu từ Báo cáo Triển vọng Dân số Thế giới năm 2024 của Liên hợp quốc cung cấp cái nhìn sâu sắc về thời điểm đạt đỉnh dân số của 40 nền kinh tế trên thế giới. Báo cáo này đã tính đến các yếu tố quan trọng như tỷ lệ sinh, tỷ lệ tử vong và dân số nhập cư ròng để đưa ra các dự báo chính xác. Dự báo chỉ ra rằng nhiều quốc gia châu Phi, bao gồm Nigeria, Ethiopia và Cộng hòa Dân chủ Congo, dự kiến sẽ tiếp tục tăng trưởng dân số trong nhiều thập kỷ tới và đạt đỉnh vào cuối thế kỷ này.

Ngược lại, phần lớn các nền kinh tế châu Á và châu Âu đang đối mặt với tình trạng dân số ổn định hoặc đang bắt đầu xu hướng giảm. Điều này đặt ra những thách thức và cơ hội mới cho các quốc gia trong việc quản lý và phát triển nguồn nhân lực, cũng như đảm bảo các dịch vụ xã hội và kinh tế cho dân số đang thay đổi. Đối với Việt Nam, theo các dự báo, nước này sẽ đạt đỉnh dân số khoảng 110 triệu dân vào năm 2049.

Thông tin này mang đến những thách thức và cơ hội cho Việt Nam trong việc quản lý và phát triển nguồn nhân lực, cũng như đảm bảo các dịch vụ xã hội và kinh tế cho dân số tăng. Việc hiểu và nắm bắt được xu hướng dân số sẽ giúp các quốc gia, trong đó có Việt Nam, có thể đưa ra những quyết sách phù hợp để phát triển bền vững trong tương lai. Các quốc gia sẽ cần phải thích nghi và điều chỉnh chính sách của mình để phù hợp với những thay đổi trong cấu trúc dân số, đảm bảo sự phát triển kinh tế – xã hội một cách bền vững.

Xu hướng dân số thay đổi không chỉ ảnh hưởng đến các quốc gia châu Phi và châu Á, mà còn đặt ra những thách thức và cơ hội cho toàn cầu. Liên hợp quốc và các tổ chức quốc tế khác đang tiếp tục theo dõi và dự báo xu hướng dân số, cung cấp thông tin quan trọng cho các nhà hoạch định chính sách và các bên liên quan. Qua đó, các quốc gia có thể xây dựng chiến lược phát triển phù hợp, tận dụng cơ hội và vượt qua thách thức trong bối cảnh dân số toàn cầu đang thay đổi nhanh chóng.

Tuổi thọ trung bình của người Nhật vẫn duy trì ở mức cao, với phụ nữ Nhật Bản dẫn đầu bảng xếp hạng trong 40 năm liên tiếp. Theo báo cáo mới công bố của Bộ Y tế và Lao động Nhật Bản, tuổi thọ trung bình của phụ nữ nước này trong năm 2024 là 87,13 tuổi, giảm nhẹ 0,01 tuổi so với năm trước. Trong khi đó, tuổi thọ trung bình của nam giới là 81,09 tuổi, không thay đổi so với năm trước đó.

Mặc dù giảm nhẹ, nhưng tuổi thọ trung bình của phụ nữ Nhật Bản vẫn giữ vững vị trí đầu bảng trong số các quốc gia và vùng lãnh thổ có thống kê và công bố số liệu tuổi thọ của người dân. Nam giới Nhật Bản có tuổi thọ trung bình xếp thứ 6, sau một số nước như Thụy Điển, Thụy Sĩ, Na Uy… Bộ Y tế và Lao động Nhật Bản cho biết, đây là một thành tựu đáng tự hào của hệ thống y tế và chăm sóc sức khỏe của Nhật Bản.

Báo cáo của Bộ Y tế và Lao động Nhật Bản cũng chỉ ra rằng, tỷ lệ chết do các bệnh tim mạch đã giảm đáng kể, trong khi các ca tử vong do tuổi già sức yếu gia tăng nhanh chóng. Đồng thời, tỷ lệ người cao tuổi, từ 65 tuổi trở lên, trong cơ cấu dân số của nước này đã tăng lên mức 30% – cao nhất từ trước đến nay. Người từ 75 tuổi trở lên đang chiếm khoảng 18% tổng dân số.

Các chuyên gia dự tính, với tốc độ dân số lão hóa và giảm tự nhiên 14 năm liên tiếp như hiện nay, đến năm 2040, tỷ lệ người cao tuổi của Nhật Bản sẽ là khoảng 35% và có thể cao hơn. Chính phủ Nhật Bản đang coi đây là tình trạng khẩn cấp ở cấp độ quốc gia và đang áp dụng nhiều biện pháp đồng bộ để giải quyết vấn đề dân số lão hóa.

Nhật Bản đang phải đối mặt với thách thức lớn trong việc cân đối hệ thống an sinh xã hội và chăm sóc sức khỏe cho người cao tuổi. Chính phủ Nhật Bản đang nỗ lực tìm kiếm các giải pháp để đảm bảo sự ổn định và phát triển của đất nước trong bối cảnh dân số lão hóa đang gia tăng nhanh chóng.

Cộng tác viên (CTV) dân số đóng vai trò quan trọng trong việc thực hiện các chính sách dân số tại cộng đồng. Với sự tận tâm và nhiệt huyết, họ không quản ngại khó khăn để đưa thông tin, kiến thức về dân số đến với người dân. Để làm tốt công tác này, CTV dân số cần có khả năng dân vận, vận động và tuyên truyền hiệu quả.

Chị Doãn Thị Việt Thanh, CTV dân số thôn Giai Lệ, xã Tiên Hoa, đã chia sẻ về kinh nghiệm làm việc của mình. Chị cho biết, để tuyên truyền hiệu quả, cần phải nắm vững danh sách các cặp vợ chồng trong độ tuổi sinh đẻ và rà soát từng đối tượng để có cách tuyên truyền phù hợp. Chị cũng áp dụng phương pháp gặp họ ở đâu sẽ vận động, tuyên truyền ở đó, lồng ghép tuyên truyền vào các cuộc nói chuyện, từ đó đạt được hiệu quả tuyên truyền cao hơn.

Bà Trần Thị Gấm, CTV dân số thôn Hạ Cát, xã Quang Hưng, đã có 30 năm kinh nghiệm trong công việc này. Bà đã trở nên thân thuộc với mỗi hộ gia đình trong thôn và luôn miệt mài với công việc tuyên truyền, vận động người dân thực hiện tốt chính sách dân số. Bà Gấm cho biết, trước đây, khi đến một số gia đình, do nhận thức hạn chế nên một số người tỏ ra lạnh nhạt, nhưng bà kiên trì tìm hiểu hoàn cảnh, khéo léo, nắm tâm lý từng người, sau đó tuyên truyền, vận động bằng tất cả những kinh nghiệm, kiến thức của mình.

Nhờ sự đóng góp tích cực của các CTV dân số như bà Gấm, hằng năm gần 90% số người cao tuổi của thôn được khám sức khỏe định kỳ ít nhất 1 lần trong năm; 100% số trẻ em trong độ tuổi được uống vitamin A và tiêm phòng theo quy định; hơn 70% số cặp vợ chồng trong độ tuổi sinh đẻ sử dụng các biện pháp tránh thai hiện đại; 100% số phụ nữ mang thai được tư vấn, khám sức khỏe và tiêm phòng uốn ván; hơn 60% số phụ nữ mang thai được khám sàng lọc trước sinh…

Theo số liệu của Chi cục Dân số và Trẻ em tỉnh, sau khi hợp nhất tỉnh, hiện nay, toàn tỉnh có hơn 3.900 CTV dân số. Những bước chân của CTV dân số in dấu trên mọi ngõ ngách của từng khu dân cư, từng thôn, xóm làm nhiệm vụ cung cấp thông tin, giúp Trạm y tế địa phương có những số liệu tin cậy, cập nhật về công tác dân số. Từ đó, tham mưu với chính quyền địa phương đưa ra những giải pháp cụ thể, thiết thực, hiệu quả nhằm nâng cao chất lượng dân số, nâng cao sức khỏe và trình độ dân trí của người dân.

Đồng chí Phạm Văn Khởi, Chi cục trưởng Chi cục Dân số và Trẻ em tỉnh, cho biết: Hằng năm, chi cục và các đơn vị làm công tác dân số trong tỉnh đều tổ chức các lớp tập huấn, nâng cao kỹ năng, phương pháp truyền thông, vận động cho đội ngũ CTV dân số. Bên cạnh đó, cung cấp thông tin, kiến thức về công tác dân số như: Sàng lọc trước sinh và sơ sinh; chăm sóc sức khỏe vị thành niên, thanh niên; chăm sóc sức khỏe người cao tuổi; giảm thiểu mất cân bằng giới tính khi sinh… giúp đội ngũ CTV dân số có thêm kiến thức để phục vụ cho công việc.