Cụm đền cổ Ta Muen và đền Preah Vihear, tọa lạc trên dãy núi Dangrek, là những di sản lịch sử quý giá với tuổi đời hàng nghìn năm. Đây cũng là tâm điểm của những tranh chấp giữa Campuchia và Thái Lan trong nhiều năm qua. Cụm đền Ta Muen bao gồm ba ngôi đền: Ta Muen Thom, Ta Muen Toch và Ta Kwai, trong đó Ta Muen Thom là ngôi đền lớn nhất và nổi tiếng nhất.

Ngày 24/7 vừa qua, giao tranh đã nổ ra tại khu vực này sau khi phát ngôn viên quân đội Campuchia, Maly Socheata, cáo buộc binh sĩ Thái Lan vi phạm thỏa thuận khi tiến vào khu vực đền và rào dây thép gai xung quanh, ngăn cản du khách tiếp cận. Sự việc này lại một lần nữa làm dấy lên căng thẳng giữa hai quốc gia láng giềng.

Đền Ta Muen Thom, được xây dựng dưới thời vua Udayadityavarman II (trị vì từ năm 1050 – 1066), là một phần của tuyến đền cổ nối liền Angkor (Campuchia) với Phimai (Thái Lan). Campuchia tuyên bố chủ quyền dựa trên biên giới thời Đế quốc Khmer, trong khi Thái Lan khẳng định đền nằm trong lãnh thổ của mình. Ngôi đền này được xây bằng đá ong và sa thạch, bố trí theo hình chữ nhật, hướng về phía nam, một điểm hiếm thấy trong kiến trúc Khmer. Trong khuôn viên có tượng thần bò Nandi và khối đá tự nhiên tượng trưng cho linga, biểu trưng sinh lực sáng tạo của Shiva.

Bên cạnh đó, đền Ta Muen Toch, nằm cách đền Ta Muen Thom khoảng 300m, là điểm dừng chân thứ hai trong cụm ba ngôi đền Khmer cổ nằm sát biên giới Thái Lan – Campuchia. So với đền chính Ta Muen Thom, Ta Muen Toch có quy mô nhỏ hơn, được xây dựng bằng đá sa thạch với kiến trúc đơn giản.

Đền Ta Kwai, cách cụm đền Ta Muen Toch khoảng 10km về phía đông nam, hiện chỉ còn lại vài bức tường đá và nền móng, ẩn giữa rừng. Sự hoang sơ và tách biệt ấy lại khiến nơi đây thu hút những du khách ưa khám phá và đam mê khảo cổ.

Về phần đền Preah Vihear, cách đền Ta Muen Thom khoảng 110km, là ngôi đền Hindu thế kỷ 11 nằm trên đỉnh dãy Dangrek, ở độ cao 525m. Với giá trị lịch sử và kiến trúc đặc biệt, Preah Vihear được mệnh danh là ‘vua của những ngôi đền trên núi’ và từng được chuyên trang du lịch Lonely Planet xếp vào danh sách ’10 điểm đến không thể bỏ qua khi tới Campuchia’.

Mối quan hệ giữa Campuchia và Thái Lan về vấn đề này trở nên căng thẳng từ năm 2008, khi UNESCO công nhận Preah Vihear là di sản thế giới. Tranh chấp chủ quyền leo thang thành xung đột vũ trang khiến nhiều người thương vong. Cụm đền Ta Muen và đền Preah Vihear không chỉ là điểm đến mang tính lịch sử văn hóa mà còn là biểu tượng của lòng tự tôn dân tộc và công cụ chính trị nội bộ, khiến tranh chấp giữa Thái Lan và Campuchia chưa có dấu hiệu hạ nhiệt.

Căng thẳng biên giới giữa Thái Lan và Campuchia tiếp tục leo thang khi giao tranh bước sang ngày thứ ba, với nhiều cuộc xung đột nổ ra tại các địa điểm khác nhau. Theo báo Bangkok Post, giao tranh đã tái diễn tại khu vực Ban Chamrak, huyện Muang, tỉnh Kanchanaburi của Thái Lan vào sáng sớm ngày 26 tháng 7.

Lực lượng đặc nhiệm thủy quân lục chiến Trat của Thái Lan cáo buộc lực lượng Campuchia đã xâm phạm lãnh thổ Thái Lan tại 3 địa điểm vào lúc 5 giờ 10 phút ngày 26 tháng 7. Hải quân Hoàng gia Thái Lan đã phản ứng nhanh chóng và đẩy lùi các vị trí của Campuchia vào lúc 5 giờ 40 phút. Sau cuộc đụng độ trên biển, Vùng Hải quân số 1 thuộc Bộ Tư lệnh Phòng thủ biên giới Chanthaburi – Trat đã triển khai 4 tàu tuần tra để hỗ trợ Chiến dịch Trat Pikhat Pairee 1 tại Ko Kut và Ban Hat Lek, Khlong Yai. Lực lượng này bao gồm các tàu tấn công nhanh và tàu tuần tra, có khả năng hỗ trợ hỏa lực trong vòng một phút nếu cần.

Bộ Tư lệnh Biên phòng Chanthaburi – Trat đã gia hạn thiết quân luật tại 2 tỉnh Trat và Chanthaburi vào ngày 25 tháng 7. Trong khi đó, quân đội Thái Lan vẫn tiếp tục tấn công vào lãnh thổ Campuchia, và lực lượng vũ trang Campuchia đã đáp trả bằng các biện pháp phòng thủ quyết liệt nhằm bảo vệ chủ quyền quốc gia.

Phát ngôn viên Bộ Quốc phòng Campuchia Maly Socheata tuyên bố rằng Campuchia sẽ không đầu hàng dù Thái Lan có tăng viện hay gây áp lực đến đâu. Bà Socheata cũng cho biết các cuộc tấn công của quân đội Thái Lan đã mở rộng sang các tỉnh khác, trong đó có cả các cuộc pháo kích vào xã Thma Da thuộc tỉnh Pursat.

Đáng chú ý, phát ngôn viên Lục quân Hoàng gia Thái Lan Winthai Suvaree khẳng định rằng các quả đạn pháo được tìm thấy ở phía Lào không phải được bắn từ Thái Lan. Quân khu 2 của Thái Lan đã đăng một tài liệu từ Lào làm chứng cứ lên trang Facebook của mình, cho hay 10 quả đạn pháo từ cuộc xung đột biên giới giữa Thái Lan và Campuchia đã rơi xuống lãnh thổ Lào, gây hư hại các cơ sở tại Laem Pa Paek và Laem Makham Pom.

Lục quân Hoàng gia Thái Lan bày tỏ lấy làm tiếc về thiệt hại như trên nhưng khẳng định các quả đạn pháo không phải do lực lượng Thái Lan bắn. Hiện chưa có thông tin chính thức về phản ứng của Lào cũng như Campuchia về tuyên bố và cáo buộc trên từ phía quân đội Thái Lan.