Trong thời đại số hóa hiện nay, trẻ em đang trở thành mục tiêu của những kẻ lừa đảo tinh vi. Những thủ thuật thao túng tâm lý được sử dụng để dẫn dắt trẻ vào bẫy lừa đảo ngày càng tăng. Để bảo vệ con cái một cách thực chất, phụ huynh cần thay đổi cách nhìn nhận và trang bị cho trẻ những kỹ năng cần thiết.

Phó giáo sư Phạm Mạnh Hà, chuyên gia ngành tâm lý học tại Khoa Khoa học và Công nghệ giáo dục, Đại học Bách khoa Hà Nội, cảnh báo rằng không đứa trẻ nào an toàn tuyệt đối trước những thủ thuật thao túng tâm lý tinh vi. Những kẻ lừa đảo thường sử dụng kịch bản tinh vi, đánh trúng vào tâm lý yếu điểm của từng đối tượng.

Có 4 thủ thuật thao túng tâm lý phổ biến mà các đối tượng thường sử dụng: ‘Tội phạm hóa’, ‘Cô lập’, ‘Khẩn cấp’, và ‘Bình thường hóa’. Những thủ thuật này được thiết kế như một kịch bản hoàn chỉnh, nhằm làm trẻ mất phương hướng, hoảng loạn, và hoàn toàn phụ thuộc vào kẻ thao túng.

Để hiểu vì sao một đứa trẻ dễ bị dẫn dắt, cần xem xét tổng thể từ đặc điểm tâm lý, hoàn cảnh gia đình đến các mối quan hệ xung quanh. Trẻ ở độ tuổi phát triển chưa có khả năng đánh giá rủi ro hoàn chỉnh, dễ tin người, nhất là khi sợ bị người lớn la mắng.

Những gia đình có xung đột thường xuyên, ly hôn, hoặc khoảng cách thế hệ lớn cũng khiến trẻ khó tìm được điểm tựa tâm lý an toàn. Ngoài ra, các mối quan hệ qua mạng, với tốc độ phát triển nhanh và sự hiện diện ảo, lại mang đến cho trẻ cảm giác được lắng nghe và thấu hiểu – thứ mà trẻ không tìm được từ người thân.

Phụ huynh cần đặc biệt lưu ý nếu trẻ có những biểu hiện như thay đổi hành vi đột ngột, lo lắng khi không dùng điện thoại, phụ thuộc quá mức vào một người bạn mới, học tập sa sút, hoặc hay nói dối, giấu diếm. Khi phát hiện những dấu hiệu này, điều quan trọng nhất là không trách phạt, không dò xét, mà cần lắng nghe với thái độ thấu hiểu.

Phụ huynh nên xây dựng kênh giao tiếp cởi mở, giúp con cảm thấy an toàn khi chia sẻ. Cần giáo dục con về quyền riêng tư cơ thể, cách nhận diện các chiêu trò thao túng, và kỹ năng nói ‘không’ với những yêu cầu bất thường. Thay vì cấm đoán, hãy đồng hành cùng con trong không gian mạng, cùng tìm hiểu các xu hướng, trò chuyện về những rủi ro một cách cởi mở.

Trong những trường hợp có dấu hiệu tâm lý kéo dài, cha mẹ nên chủ động tìm đến các chuyên gia tâm lý học đường hoặc chuyên gia giáo dục để được hỗ trợ kịp thời. Không phần mềm kiểm soát thiết bị nào có thể thay thế cho sự hiện diện thực chất của cha mẹ. Lá chắn mạnh nhất trước những kịch bản lừa đảo tinh vi không nằm ở công nghệ, mà nằm ở chính sự kết nối tình cảm, niềm tin và đồng hành của gia đình.

Ngày gần đây, Phòng An ninh mạng và phòng chống tội phạm sử dụng công nghệ cao Công an tỉnh Quảng Ninh đã phối hợp cùng Thư viện tỉnh Quảng Ninh tổ chức một buổi sinh hoạt chuyên đề hè dành cho thiếu nhi. Chủ đề của buổi sinh hoạt là ‘Trang bị kiến thức bảo vệ trẻ em tương tác lành mạnh trên không gian mạng’. Buổi tuyên truyền thu hút sự tham gia của đông đảo học sinh thường xuyên lui tới Thư viện tỉnh.

Trong buổi tuyên truyền, các em thiếu nhi đã được giới thiệu về nhiều đầu sách chọn lọc liên quan đến cách sử dụng Internet một cách an toàn và hiệu quả. Đồng thời, các em cũng được theo dõi video tuyên truyền về các tình huống thực tế như bắt nạt qua mạng và giả mạo thông tin. Qua đó, giúp các em hiểu rõ hơn về những rủi ro tiềm ẩn khi tham gia môi trường mạng và cách xử lý phù hợp.

Bên cạnh đó, báo cáo viên từ Phòng An ninh mạng và phòng chống tội phạm sử dụng công nghệ cao Công an tỉnh Quảng Ninh đã chia sẻ những kiến thức cơ bản về cách nhận diện và phòng tránh rủi ro. Từ đó, giúp định hướng cho trẻ em cách tương tác an toàn, lành mạnh và có trách nhiệm trên không gian số.

Nội dung chính của buổi tuyên truyền tập trung vào các giải pháp hỗ trợ trẻ em sử dụng Internet một cách an toàn, lành mạnh và sáng tạo. Đồng thời, nhấn mạnh tầm quan trọng của việc chủ động phát hiện và ngăn ngừa các hành vi xâm hại trẻ em trên môi trường mạng. Tỉnh Quảng Ninh đã triển khai nhiều biện pháp để đảm bảo an toàn cho trẻ em trên không gian mạng.

Các em nhỏ cũng có cơ hội tham gia vào phần giao lưu, hỏi đáp về các tình huống thực tế thường gặp khi sử dụng mạng Internet. Qua đó, các em nhận được những phần quà thú vị từ Ban Tổ chức.

Buổi tuyên truyền đã diễn ra trong không khí sôi nổi và hào hứng, mang lại nhiều kiến thức bổ ích cho các em nhỏ. Chương trình không chỉ giúp trẻ em chủ động bảo vệ bản thân trên môi trường mạng mà còn góp phần lan tỏa thông điệp xây dựng không gian mạng an toàn và lành mạnh trong cộng đồng. Công an tỉnh Quảng Ninh sẽ tiếp tục phối hợp với các đơn vị để tổ chức nhiều buổi tuyên truyền tương tự.

Ngành kiểm sát nhân dân đang tích cực đẩy mạnh quá trình chuyển đổi số trong các hoạt động nghiệp vụ và hành chính, với mục tiêu chính là nâng cao năng lực số và hiệu quả công việc. Để đạt được mục tiêu này, Viện Kiểm sát nhân dân tối cao đã thành lập Ban Chỉ đạo phát triển khoa học công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số. Đồng thời, Viện cũng đã ban hành Kế hoạch hành động số 09-KH/ĐU nhằm thực hiện Nghị quyết số 57, đánh dấu một bước tiến quan trọng trong việc ứng dụng công nghệ số vào hoạt động của ngành kiểm sát nhân dân.

Trong quá trình triển khai và ứng dụng nền tảng số, ngành kiểm sát nhân dân đặc biệt nhấn mạnh vai trò của người đứng đầu. Người đứng đầu phải trực tiếp chỉ đạo công tác chuyển đổi số và đảm bảo an toàn, an ninh mạng. Họ cũng cần trực tiếp tham gia vào việc sử dụng và áp dụng công nghệ số trong công việc hàng ngày. Mới đây, ngành kiểm sát nhân dân đã phát động Phong trào “Bình dân học vụ số ngành kiểm sát nhân dân” với mục đích nâng cao năng lực số của toàn bộ công chức, viên chức và người lao động trong ngành. Phong trào này hướng đến việc cập nhật kiến thức và kỹ năng cần thiết để làm chủ công nghệ và sử dụng hiệu quả các nền tảng số dùng chung.

Một trong những trọng tâm của Phong trào “Bình dân học vụ số” là chủ đề trí tuệ nhân tạo. Thông qua việc cập nhật kiến thức và phổ cập kỹ năng sử dụng chatbot AI, toàn bộ công chức, viên chức và người lao động trong ngành sẽ được trang bị kiến thức và kỹ năng cần thiết để phục vụ công việc hàng ngày, đặc biệt là các công việc hành chính. Viện trưởng Viện Kiểm sát nhân dân tối cao Nguyễn Huy Tiến đã nhấn mạnh rằng: “Đây không chỉ là một sáng kiến giáo dục, Phong trào “Bình dân học vụ số” còn là cầu nối giữa quá khứ và tương lai. Bằng việc phát huy bài học lịch sử, phấn đấu xây dựng một xã hội không chỉ giàu tri thức mà còn giàu sức mạnh công nghệ, sẵn sàng hội nhập, phát triển”.

Ngành kiểm sát nhân dân hiện đang vận hành hiệu quả nền tảng Quản lý án hình sự, được xác định là nhiệm vụ số 1 về chuyển đổi số của ngành. Mục tiêu trước mắt là đưa toàn bộ quá trình xử lý vụ án hình sự vào môi trường số, từ khi một vụ án được bắt đầu cho tới lúc kết thúc. Quá trình này bao gồm việc nhập thông tin liên quan vụ án, duyệt báo cáo án, ban hành lệnh, quyết định tố tụng… trên môi trường số, đảm bảo dữ liệu luôn “đúng, đủ, sạch, sống”.

Trong thời gian tới, ngành kiểm sát nhân dân sẽ tiếp tục tăng cường chuyển đổi số và ứng dụng trí tuệ nhân tạo, dữ liệu lớn trong công tác xây dựng và thi hành pháp luật. Ngành sẽ tập trung ưu tiên nguồn lực để xây dựng và phát triển hạ tầng công nghệ thông tin, cơ sở dữ liệu lớn, ứng dụng công nghệ số và trí tuệ nhân tạo. Mục tiêu là hiện đại hóa công tác xây dựng và tổ chức thi hành pháp luật, đảm bảo các thông tin luôn chính xác, đầy đủ, sạch sẽ, và sống, cũng như liên thông, dễ khai thác, dễ sử dụng, và an toàn thông tin cùng bí mật Nhà nước.

Một trường hợp tấn công mạng gần đây đã được báo cáo, trong đó một chủ thương hiệu túi xách, N.N, đã trở thành nạn nhân của một cuộc tấn công mạng sau khi mở một tập tin nén định dạng .RAR từ một người lạ qua Zalo. Tập tin này có tên ‘Đề nghị báo giá’ và yêu cầu mở ngay để xem nội dung. Tuy nhiên, hành động này đã mở màn cho chuỗi ngày kiệt quệ cả tài chính lẫn tinh thần của N.N.

Khi mở tập tin, hệ thống báo lỗi và không hiển thị gì cả, N.N đã tắt đi và định để hôm sau kiểm tra lại. Tuy nhiên, cú nhấp chuột đó lại chính là cánh cửa cho phép tin tặc cài đặt mã độc vào máy tính. Kẻ gian đã âm thầm chiếm quyền kiểm soát toàn bộ thiết bị của cô mà không để lại bất kỳ dấu hiệu bất thường nào.

Trong 7 ngày tiếp theo, N.N vẫn làm việc bình thường, nhưng các thao tác đăng nhập, bao gồm cả cookie, ID và thông tin bảo mật, đều bị theo dõi và ghi lại. Việc để máy tính hoạt động liên tục, không tắt sau giờ làm, cũng vô tình tạo điều kiện cho tin tặc có thời gian truy cập và thao tác không ngừng.

Đến ngày 19/6, tin tặc bắt đầu hành động, chiếm quyền Facebook cá nhân và vô hiệu hóa không thể khôi phục, mất quyền quản lý Business Manager trên Meta, thất thoát tài sản kinh doanh gồm fanpage chính cùng các tài khoản quảng cáo liên kết cùng tài khoản Instagram.

Về tài chính, do kết nối thẻ tín dụng với tài khoản quảng cáo, tin tặc đã gắn chiến dịch quảng cáo ảo và trừ tiền trực tiếp từ thẻ. Nền tảng Meta không yêu cầu OTP cho mỗi giao dịch, tạo kẽ hở cho hành vi này.

N.N hoàn toàn không biết mình đã bị tấn công máy tính cho đến khi hàng loạt thiệt hại xảy ra dồn dập vào ngày 19/6. Cảm giác hoang mang bao trùm khi nạn nhân tin rằng bản thân đã thiết lập bảo mật hai lớp đầy đủ và sử dụng mật khẩu phức tạp.

Mãi đến tối ngày 21/6, sau khi nhớ lại tình huống kỳ lạ hôm 12/6 và nhờ một người bạn kiểm tra tập tin ‘báo giá’, sự thật mới được phơi bày: đó chính là một tập tin chứa mã độc, đã giúp tin tặc cài đặt phần mềm điều khiển từ xa và theo dõi mọi hoạt động trong suốt bảy ngày trước khi ra tay.

Theo N.N, điều khiến cô kiệt quệ nhất không chỉ là tài chính mà là tổn thất tinh thần trong suốt hơn một tháng cố gắng vực dậy sau biến cố. Toàn bộ hệ thống kinh doanh, từ fanpage, tài khoản quảng cáo đến kênh Instagram đều bị sập đột ngột, buộc cô phải bắt đầu lại gần như từ con số 0.

Quá trình liên hệ với Meta để khôi phục tài khoản cũng là một hành trình đầy thử thách. N.N chia sẻ hầu hết các biểu mẫu hỗ trợ của Meta đều được xử lý tự động bằng AI, khiến tỷ lệ được con người thật sự phản hồi là rất thấp.

Dưới góc độ kỹ thuật, ông Ngô Tuấn Anh – Tổng giám đốc Công ty An ninh mạng SCS cho biết hình thức lừa gửi các tập tin nén để chiếm đoạt tài khoản khá phổ biến. Kẻ lừa đảo đã lợi dụng lỗ hổng trên phần mềm giải nén WinRAR của nạn nhân, vốn chưa được cập nhật bản vá.

Khi nghi ngờ trở thành nạn nhân của tin tặc, chuyên gia khuyến nghị hành động nhanh chóng để giảm thiểu thiệt hại tối đa. Điều đầu tiên cần làm là ngắt kết nối mạng của máy tính vừa thao tác. Đồng thời, người dùng cần đổi ngay tất cả mật khẩu tài khoản mạng xã hội, email, dịch vụ ngân hàng trực tuyến và thiết lập bảo mật hai yếu tố (2FA).

N.N khuyên mọi người nên cảnh giác với tập tin lạ, tách bạch tài khoản cá nhân và kinh doanh, không đăng nhập tài khoản quan trọng trên máy tính công cộng, mạng hay thiết bị lạ, sao lưu định kỳ tài liệu và luôn có tài khoản dự phòng để có thể làm quản trị viên thay thế trong trường hợp khẩn cấp.

Trong nỗ lực đẩy mạnh chuyển đổi số trên địa bàn tỉnh Tây Ninh, các nền tảng số và cơ sở dữ liệu chuyên ngành đang được tích cực triển khai. Tại một buổi làm việc gần đây, Sở Khoa học và Công nghệ đã trình bày báo cáo chi tiết về tiến độ triển khai các nền tảng số và cơ sở dữ liệu chuyên ngành sau quá trình hợp nhất. Các sở, ngành cũng đã có báo cáo về việc cung cấp dữ liệu liên quan đến Bộ chỉ số chỉ đạo, điều hành trong phạm vi trách nhiệm của từng ngành. Đồng thời, họ cũng cam kết thực hiện việc đưa dữ liệu lên Trung tâm Điều hành và Chỉ đạo (IOC) của tỉnh.

Phó Chủ tịch UBND tỉnh Tây Ninh, ông Phạm Tấn Hòa, đã ghi nhận những nỗ lực của các sở, ngành trong việc triển khai các nền tảng số và cơ sở dữ liệu chuyên ngành. Ông yêu cầu các đơn vị cần khẩn trương rà soát và thống nhất quy trình, dữ liệu để triển khai các hệ thống ứng dụng, nền tảng số và cơ sở dữ liệu chuyên ngành một cách tập trung và thống nhất. Điều này nhằm đảm bảo sự đồng bộ và hiệu quả trong quá trình chuyển đổi số của tỉnh.

Ông Hòa cũng nhấn mạnh tầm quan trọng của việc nghiên cứu các văn bản và hệ thống của các bộ, ngành Trung ương. Điều này giúp tỉnh Tây Ninh có thể kết nối và chia sẻ dữ liệu một cách hiệu quả, đồng thời tránh trùng lặp trong việc xây dựng các hệ thống và cơ sở dữ liệu. Việc ứng dụng trí tuệ nhân tạo (AI) trong xây dựng hệ thống và cơ sở dữ liệu chuyên ngành cũng được ông Hòa lưu ý. AI có thể hỗ trợ phân tích và cảnh báo kịp thời, giúp nâng cao hiệu quả trong công tác quản lý và chỉ đạo điều hành.

Cuối cùng, Phó Chủ tịch UBND tỉnh Tây Ninh yêu cầu các đơn vị cần tập trung góp ý và thống nhất Bộ chỉ số mới. Bộ chỉ số này sẽ phục vụ công tác chỉ đạo điều hành của tỉnh và đảm bảo an toàn an ninh mạng. Sự tham gia và đóng góp của các sở, ngành là rất quan trọng để đảm bảo sự thành công của quá trình chuyển đổi số và xây dựng chính quyền điện tử ở tỉnh Tây Ninh.

Khi sử dụng Wi-Fi miễn phí tại các địa điểm công cộng như quán cà phê, sân bay hay khách sạn, người dùng thường quan ngại về các rủi ro bảo mật có thể xảy ra. Tuy nhiên, trên thực tế, phần lớn các trang web và ứng dụng hiện nay đã áp dụng giao thức HTTPS, giúp bảo vệ thông tin đăng nhập, tin nhắn và dữ liệu mua sắm trực tuyến của người dùng một cách hiệu quả.

Các trang web sử dụng giao thức HTTPS đảm bảo rằng dữ liệu được truyền tải giữa thiết bị của người dùng và trang web là được mã hóa, giúp ngăn chặn việc chặn hoặc giả mạo dữ liệu. Điều này có nghĩa là ngay cả khi người dùng đang sử dụng Wi-Fi công cộng, thông tin của họ vẫn được bảo vệ và không thể bị đọc hoặc chỉnh sửa bởi bên thứ ba.

Tuy nhiên, vẫn tồn tại một số rủi ro khi sử dụng Wi-Fi công cộng. Một trong những điểm yếu là yêu cầu DNS (Domain Name System), tức là dữ liệu về những trang web mà người dùng truy cập, có thể bị lộ. Điều này có thể cho phép hacker biết được người dùng đang truy cập vào những trang web nào, mặc dù nội dung của các trang web đó không bị lộ.

Một số website, đặc biệt là những website nhỏ hoặc cũ, có thể không sử dụng mã hóa tốt, tạo ra khoảng trống cho tin tặc khai thác. Điều này có thể cho phép hacker thực hiện các cuộc tấn công như injection hoặc cross-site scripting, từ đó có thể đánh cắp thông tin của người dùng.

Rủi ro lớn nhất khi sử dụng Wi-Fi công cộng đến từ việc người dùng kết nối nhầm mạng Wi-Fi giả mạo. Hacker có thể tạo ra một mạng Wi-Fi giả có tên gần giống mạng chính thức để đánh lừa người dùng. Khi người dùng kết nối vào mạng này, hacker có quyền kiểm soát mọi dữ liệu đi qua mạng đó. Điều này cho phép họ thực hiện các hành động như chèn trang đăng nhập giả để đánh cắp mật khẩu hoặc chiếm quyền các phiên đăng nhập đang mở của người dùng.

Để sử dụng Wi-Fi công cộng một cách an toàn hơn, người dùng cần thực hiện một số biện pháp phòng ngừa. Trước tiên, họ nên xác minh mạng Wi-Fi trước khi kết nối bằng cách hỏi nhân viên quán cà phê hoặc khách sạn về tên chính xác của mạng. Điều này giúp người dùng đảm bảo rằng họ đang kết nối vào mạng chính thức và không bị lừa bởi mạng giả mạo.

Người dùng cũng nên tắt tính năng tự động kết nối vào các mạng Wi-Fi trên thiết bị của mình. Điều này giúp ngăn chặn việc thiết bị tự động kết nối vào mạng Wi-Fi giả mạo mà không có sự kiểm soát của người dùng.

Sử dụng VPN (Virtual Private Network) là một giải pháp hiệu quả để tăng cường bảo mật khi sử dụng Wi-Fi công cộng. VPN tạo ra một đường hầm mã hóa giữa thiết bị của người dùng và trang web mà họ truy cập, giúp bảo vệ dữ liệu của người dùng không bị chặn hoặc giả mạo.

Khi sử dụng Wi-Fi công cộng, người dùng nên chỉ đăng nhập và nhập thông tin nhạy cảm trên các trang web có biểu tượng ổ khóa, tức là các trang web sử dụng giao thức HTTPS. Điều này giúp đảm bảo rằng thông tin của người dùng được truyền tải một cách an toàn và không bị lộ.

Cuối cùng, người dùng cần cập nhật thiết bị thường xuyên để vá các lỗ hổng bảo mật. Điều này giúp ngăn chặn việc hacker khai thác các lỗ hổng này để tấn công vào thiết bị của người dùng. Ngoài ra, người dùng nên tránh sử dụng Wi-Fi công cộng để giao dịch ngân hàng hoặc làm việc với dữ liệu quan trọng nếu không thật sự cần thiết.

Trong trường hợp cần phải sử dụng Wi-Fi công cộng cho các hoạt động quan trọng, người dùng nên cân nhắc sử dụng mạng di động hoặc tìm kiếm các địa điểm có mạng Wi-Fi riêng để đảm bảo sự an toàn cho thông tin của mình.

Thượng tá Đào Trung Hiếu, Tiến sĩ Tội phạm học, gần đây đã lên tiếng cảnh báo về nguy cơ học sinh, sinh viên trở thành nạn nhân của các vụ lừa đảo ‘bắt cóc online’ với thủ đoạn ngày càng tinh vi. Theo ông Hiếu, tâm lý của học sinh, sinh viên thường sợ quyền lực, nể danh tiếng và thiếu khả năng kiểm chứng thực tế. Khi đối mặt với một người xưng công an, các em dễ hoảng loạn và làm theo yêu cầu của kẻ xấu.

Từ khoảng một tháng trở lại đây, đã có nhiều vụ lừa đảo chiếm đoạt tài sản nhắm vào học sinh, sinh viên với thủ đoạn giả mạo cán bộ công an, đe dọa ‘con mồi’ để buộc phải chuyển tiền. Các đối tượng lừa đảo thường sử dụng kịch bản mồi dẫn như: ‘Em có liên quan đến một vụ án’, ‘Chúng tôi cần xác minh tài khoản của em có bị hacker lợi dụng hay không’, ‘Chuyển tiền vào tài khoản của cơ quan để chứng minh vô tội’. Thượng tá Hiếu phân tích, khi một người xưng danh công an, nói giọng nghiêm nghị, dùng từ chuyên môn, đe dọa về ‘hồ sơ’, ‘đường dây rửa tiền’, ‘có lệnh triệu tập’… thì nạn nhân lập tức rơi vào trạng thái hoảng loạn.

Cũng theo vị chuyên gia, các đối tượng thường dùng các thủ đoạn như yêu cầu nạn nhân tải ứng dụng, gửi ảnh CCCD, thậm chí bỏ nhà ra đi. Một số trường hợp, các đối tượng còn yêu cầu nạn nhân chuyển tiền vào tài khoản của cơ quan để chứng minh vô tội. Bên cạnh đó, Thượng tá Hiếu chỉ ra một số dấu hiệu nhận biết trẻ có thể đang bị kẻ xấu thao túng, như: sự thay đổi hành vi, cảm xúc và thói quen sử dụng thiết bị số; trẻ bắt đầu giấu diếm nội dung trò chuyện, đổi mật khẩu, lén lút nhắn tin về đêm…

Ông Hiếu cũng kiến nghị các phụ huynh hãy đồng hành cùng con thay vì kiểm soát cứng nhắc, còn nhà trường hãy chủ động giáo dục kỹ năng sống số như một môn học bắt buộc. Trong khi đó, cơ quan chức năng cần xây dựng kênh tiếp nhận tố giác thân thiện, dễ tiếp cận với học sinh, sinh viên. https://antvng.vn/

Là ý kiến của các chuyên gia tại hội thảo “Thủ đoạn lừa đảo qua mạng xã hội và điện thoại di động” do Công ty luật Minh Bạch tổ chức, các chuyên gia cũng nhấn mạnh về vấn đề lừa đảo trực tuyến nhắm vào học sinh, sinh viên. Luật sư Trần Tuấn Anh, Công ty luật Minh Bạch, cũng cho rằng, nhà trường và gia đình đóng vai trò rất quan trọng trong việc bảo vệ học sinh, sinh viên khỏi những chiêu trò lừa đảo ngày càng tinh vi.

Ông Tuấn Anh kiến nghị, gia đình cần dành thời gian quan tâm đến con cái nhiều hơn, không chỉ là kiểm soát thiết bị điện tử, mà quan trọng hơn là xây dựng sự tin tưởng, để khi có điều bất thường xảy ra, con cái sẵn sàng chia sẻ và hỏi ý kiến cha mẹ. Từ góc độ của mình, luật sư Tuấn Anh cũng đề xuất các nhà trường cần trang bị kiến thức chuyên môn, cần lồng ghép giáo dục kỹ năng sống, kỹ năng nhận diện và phòng tránh lừa đảo công nghệ cao vào trong các buổi sinh hoạt, tiết học. https://congly.vn/

Thời gian gần đây, hàng loạt vụ việc liên quan đến hành vi bắt cóc ‘online’, lừa đảo qua mạng nhắm vào trẻ vị thành niên đã liên tục được ghi nhận, gây hoang mang trong dư luận xã hội. Sự gia tăng của các vụ việc này đã đặt ra yêu cầu cấp thiết về việc tăng cường vai trò phối hợp giữa gia đình và nhà trường trong việc trang bị kiến thức, kỹ năng tự bảo vệ cho học sinh.

Theo Tiến sĩ Vũ Thu Hương, chuyên gia giáo dục, nguyên giảng viên Trường Đại học Sư phạm Hà Nội, trẻ vị thành niên thường có tâm lý ham khám phá, tò mò với cái mới, thích thử thách và khát khao được công nhận. Điều này làm cho các em dễ bị cuốn vào những lời dẫn dụ đầy tính kích thích từ kẻ xấu. “Các em thiếu niên dễ bị ảnh hưởng bởi những thông tin sai lệch và cám dỗ trên mạng do thiếu kỹ năng nhận diện và đánh giá thông tin,” bà nhấn mạnh.

Thạc sĩ Tâm lý học lâm sàng Nguyễn Văn Duẩn, chuyên gia tại Phòng Tâm lý học đường, Trường Trung học cơ sở và Trung học phổ thông Lê Quý Đôn, cho rằng trẻ thiếu kỹ năng nhận diện và ứng phó với lừa đảo, đặc biệt là trong môi trường phi vật lý như không gian mạng, khiến nguy cơ bị tấn công ngày càng gia tăng. “Trẻ em và thanh thiếu niên cần được trang bị kỹ năng sống và kỹ năng sử dụng internet an toàn để tự bảo vệ mình,” ông nói.

Thầy Nguyễn Đức Phú, giáo viên kỹ năng sống của Trường Phổ thông liên cấp Phenikaa, chỉ ra rằng khi cha mẹ quá bận rộn, ít trò chuyện hoặc thường xuyên áp đặt, các em sẽ cảm thấy cô đơn. Thế giới ảo trở thành nơi để các em tìm kiếm sự chia sẻ. Kẻ xấu chỉ cần lợi dụng kẽ hở này, đóng vai một người bạn thấu hiểu, kiên nhẫn lắng nghe là có thể dần dần thao túng tâm lý và chiếm được lòng tin của các em.

Để bảo vệ trẻ, các chuyên gia khuyến nghị nhà trường và phụ huynh cần chủ động trang bị cho học sinh kỹ năng tự vệ thiết yếu trong thời đại số. Điều này có thể được thực hiện thông qua việc tích hợp các buổi học về an toàn không gian mạng và kỹ năng nhận diện lừa đảo vào chương trình học cũng như các hoạt động ngoại khóa. Đồng thời, cần có sự phối hợp đồng bộ giữa gia đình và nhà trường trong việc giáo dục an toàn trên không gian mạng cho học sinh. Việc này có thể được thực hiện thông qua các hoạt động giáo dục toàn diện, nhất là trong việc trang bị kỹ năng phòng tránh và ứng phó với các tình huống rủi ro trực tuyến.

Tóm lại, không có giải pháp đơn lẻ nào là hoàn hảo. Chúng ta chỉ có thể bảo vệ con trẻ khi cả gia đình và nhà trường cùng chung tay hành động một cách quyết liệt và thấu hiểu. Bằng cách kết hợp các biện pháp phòng ngừa, giáo dục và hỗ trợ, chúng ta có thể giúp trẻ em và thanh thiếu niên an toàn hơn trong thế giới trực tuyến.

Để biết thêm thông tin về cách bảo vệ trẻ em trên mạng, bạn có thể truy cập vào các nguồn thông tin đáng tin cậy như SafeNet Việt Nam hoặc Cục An ninh mạng và Phòng chống tội phạm sử dụng công nghệ cao để có được những thông tin và hỗ trợ cần thiết.

Thời gian gần đây, hàng loạt vụ lừa đảo nhắm vào học sinh, sinh viên đã được phát hiện, cho thấy sự tinh vi và táo bạo của tội phạm. Những kẻ lừa đảo không chỉ nhắm vào tâm lý của nạn nhân mà còn lợi dụng sự hoảng loạn của người thân để thực hiện các hành vi tống tiền.

Một trong những vụ việc mới nhất là trường hợp của M., một nữ sinh 18 tuổi tại quận Hà Đông, Hà Nội. M. bị một kẻ lừa đảo tự xưng là đại diện của một tổ chức giáo dục nước ngoài, dụ dỗ tham gia một chương trình trao đổi sinh viên quốc tế giả mạo. Kẻ lừa đảo yêu cầu M. gửi sao kê 500 triệu đồng để hoàn tất hồ sơ du học. Khi M. tin tưởng và làm theo hướng dẫn, kẻ lừa đảo còn yêu cầu M. nhắn tin giả vờ rằng mình bị bắt cóc để khiến gia đình hoảng loạn và chuyển tiền ngay lập tức.

Rất may, Công an phường Hà Đông đã vào cuộc kịp thời và phát hiện M. đang ở trong một nhà nghỉ, tinh thần hoảng loạn và hoàn toàn tin rằng mình đang tham gia chương trình kiểm tra an ninh tài chính.

Không chỉ có vậy, tại phường Việt Hưng, Hà Nội, một nữ sinh khác (sinh năm 2007) cũng trở thành nạn nhân của một vụ lừa đảo tương tự. Một kẻ lừa đảo giả danh cán bộ công an gọi điện, thông báo thẻ căn cước công dân của em bị lợi dụng trong một đường dây rửa tiền. Quá hoảng loạn, nữ sinh bị yêu cầu khai báo tài khoản cá nhân, xóa các ứng dụng mạng xã hội và giữ lại duy nhất ứng dụng Zoom để làm việc với cơ quan chức năng.

Qua video call, kẻ lừa đảo mặc sắc phục công an, đưa thẻ ngành qua màn hình và thao túng tâm lý em đến mức phải tự quay clip khỏa thân để chứng minh không giấu tang vật, xác minh đặc điểm nhận dạng. Đỉnh điểm là lúc nữ sinh bị yêu cầu vào nhà nghỉ một mình, cắt đứt liên lạc với gia đình để quay video khỏa thân.

Tương tự, tại Ninh Bình, một thiếu nữ sinh tên Đ.T.K.P. (sinh năm 2007) cũng trở thành nạn nhân của trò lừa đảo tương tự. Nhận cuộc gọi từ người tự xưng là công an, em bị dẫn dắt từng bước từ việc cài ứng dụng Zoom, nhận quyết định bắt giữ giả mạo, đến yêu cầu tìm một nhà nghỉ kín đáo để làm việc riêng.

Những chiêu thức lừa đảo này ngày càng trở nên tinh vi và phổ biến. Các đối tượng lừa đảo thường giả danh công an hoặc cán bộ giáo dục, tạo vỏ bọc pháp lý đáng tin cậy. Chúng sử dụng Zoom, gọi video mặc sắc phục, đưa thẻ ngành, làm giả giấy tờ để tăng độ tin cậy.

Chúng cũng thao túng tâm lý nạn nhân bằng thông tin liên quan đến án hình sự hoặc cơ hội du học danh giá. Buộc nạn nhân cách ly gia đình, vào nhà nghỉ, tự chụp ảnh nhạy cảm hoặc giả vờ bị bắt cóc; gửi clip, ảnh cho người thân, ép chuyển tiền trong thời gian ngắn bằng áp lực tâm lý mạnh.

Lực lượng chức năng khuyến cáo người dân, đặc biệt là học sinh, sinh viên và phụ huynh cần cẩn thận và tỉnh táo trước những tình huống này. Không tin tuyệt đối vào các cuộc gọi từ người lạ tự xưng công an, viện kiểm sát, tòa án. Cơ quan chức năng không bao giờ yêu cầu làm việc qua Zoom hoặc mạng xã hội.

Không cài ứng dụng lạ, không cung cấp thông tin cá nhân, tài khoản ngân hàng cho người không quen biết. Luôn giữ liên lạc với người thân, báo ngay cho công an nếu có dấu hiệu nghi vấn. Tìm hiểu kỹ các chương trình du học, học bổng, xác minh qua lãnh sự quán, website chính thống.