Ẩm thực Tây Bắc – Hương vị núi rừng trong từng bữa cơm

Ẩm thực Tây Bắc luôn nổi tiếng với sự đa dạng và phong phú, không chỉ với các món ăn được chế biến từ nguồn thực phẩm tự cung tự cấp mà còn có những đặc sản dân dã được thu hái, gom nhặt từ rừng hay ven sông, ven suối. Mới đây, Hải Yến, một cô gái người Tày sống ở xã Châu Quế, tỉnh Lào Cai, đã giới thiệu về loạt mâm cơm Tây Bắc gây sốt mạng.

Mâm cơm thường ngày của gia đình Hải Yến không chỉ bày biện các loại thực phẩm tự cung tự cấp như lợn, gà, cá mà còn có các loại rau sạch được thu hái từ tự nhiên như cà dại, rau dớn, măng. Hải Yến cho biết, ẩm thực bản làng mình có nhiều món đặc biệt, như các món rau rừng, măng rừng, cá suối, thịt nướng, gà nướng, cá nướng, bánh chưng, nem thính, thịt chua…

Đặc biệt, mỗi bữa cơm đều không thể thiếu bát chẳm chéo – thứ gia vị chấm được giã tay từ muối rang, ớt thóc bản địa, tỏi, mắc khén, rau thơm… Hải Yến nói rằng, đó đều là những món ăn dân dã, mộc mạc, mang đậm phong vị núi rừng Tây Bắc.

Mỗi mùa, mâm cơm thường ngày của bà con Tây Bắc lại có những món ngon khác nhau. Ví dụ, sau tết Nguyên đán là mùa măng vầu, măng sặt ngọt, có thể xào tỏi, luộc hay nướng trên bếp củi đều ngon. Từ tháng 4, măng rừng bắt đầu chồi lên mặt đất, vị đắng nhẹ, có thể sáng tạo thành các món lạ miệng như luộc chấm mẻ, xào lá lốt hoặc cuốn trứng kiến, cuốn thịt gà…

Sang thu, bản làng bước vào mùa cốm. Trong mâm cơm, mâm cỗ dịp này của người địa phương thường có xôi cốm, vịt thả suối luộc, canh măng… Còn khi mùa đông tới, không thể không nhắc đến món thịt chua hoặc đồ gác bếp như lợn/trâu gác bếp, lạp xưởng.

Vào ngày Tết, mâm cỗ của người Tày thường không thể thiếu một số món như nem thính, thịt chua, gà đồi, các món nướng, rau rừng, xôi nếp, bánh chưng gù, lợn mẹt… Dịp này, nhiều gia đình trong bản còn có tục “đụng lợn”. Người Tày ưa vị đậm, thiên về cay và thơm – nhưng là cái cay dễ chịu của ớt rừng phơi khô hoặc nướng cho bớt vị hăng, cái thơm nồng của mắc khén, thảo quả, chứ không hề gắt hay nồng.

Đặc biệt, họ có thói quen gói thức ăn trong lá (lá chuối, lá dong, lá vả/ngõa) rồi đem nướng, hấp hoặc đồ xôi.

Người Tày còn có quan niệm “người nấu là người giữ hồn bếp”. Bởi vậy, người nấu cỗ, nấu các bữa cơm quan trọng thường là đàn ông. Trong nhà, bố của Hải Yến cũng là người nấu ăn chủ yếu. Ông ít khi cần công thức nhưng lại hiểu rõ về nguyên liệu.

Mỗi món ăn, đặc sản truyền thống đều có bí quyết chế biến riêng – điều khó diễn tả bằng lời mà được truyền qua đôi tay, qua năm tháng, từ đó tạo nên sự độc đáo trong từng gian bếp của người Tày.

Festival ‘Tinh hoa Tây Bắc – Điện Biên 2025’ sẽ chính thức diễn ra từ ngày 29 đến 31/8 tại phường Điện Biên Phủ, thành phố Điện Biên Phủ. Sự kiện này được tổ chức bởi UBND tỉnh Điện Biên, phối hợp với các tỉnh Tây Bắc mở rộng và TP. Hồ Chí Minh. Với mục tiêu quảng bá hình ảnh, thúc đẩy liên kết và phát triển du lịch giữa các địa phương, festival hứa hẹn sẽ là một điểm nhấn văn hóa – du lịch nổi bật trong năm 2025.

Lễ khai mạc Festival sẽ diễn ra vào lúc 20h10 ngày 29/8 tại Sân vận động tỉnh Điện Biên. Chương trình nghệ thuật đặc sắc sẽ được dàn dựng công phu, kết hợp giữa truyền thống và hiện đại, tái hiện vẻ đẹp thiên nhiên, lịch sử hào hùng và văn hóa đa sắc màu của Tây Bắc. Đặc biệt, đêm khai mạc sẽ có sự góp mặt của nhiều nghệ sĩ đến từ các tỉnh, thành và các đoàn nghệ thuật quốc tế, với điểm nhấn là màn pháo hoa nghệ thuật rực rỡ.

Đến tối ngày 30/8, lễ hội đường phố ‘Tinh hoa Tây Bắc’ sẽ diễn ra trên tuyến đường Võ Nguyên Giáp. Không gian văn hóa đường phố sẽ trở nên sống động với các màn diễu hành, trình diễn dân ca, dân vũ, nghệ thuật truyền thống như thêu hoa văn, dệt thổ cẩm, giã bánh giầy… Du khách sẽ có cơ hội trực tiếp trải nghiệm và giao lưu trong không gian văn hóa đặc sắc này.

Ngoài ra, hội nghị xúc tiến, quảng bá và phát triển du lịch Tây Bắc – TP. Hồ Chí Minh sẽ diễn ra vào ngày 31/8 tại Trung tâm Giao lưu văn hóa và Thông tin du lịch Điện Biên Phủ. Đây là diễn đàn kết nối doanh nghiệp, địa phương, thúc đẩy quảng bá điểm đến, sản phẩm du lịch mới, tăng cường liên kết giữa TP. Hồ Chí Minh và Điện Biên.

Bên cạnh các hoạt động chính, Festival còn có nhiều hoạt động hấp dẫn khác như trưng bày du lịch đặc sắc tại Quảng trường 7/5, liên hoan ẩm thực Tây Bắc với sự tham gia của nhiều địa phương, doanh nghiệp, triển lãm ảnh ‘Sắc màu Tây Bắc’ giới thiệu vẻ đẹp văn hóa, con người vùng cao. Đặc biệt, vào tối ngày 31/8 sẽ diễn ra chương trình giao lưu nghệ thuật đặc sắc của các đoàn nghệ thuật trong nước và quốc tế.

Festival ‘Tinh hoa Tây Bắc – Điện Biên 2025’ là cơ hội để tỉnh Điện Biên nói riêng và các tỉnh Tây Bắc mở rộng, TP. Hồ Chí Minh nói chung giới thiệu hình ảnh điểm đến ‘An toàn – thân thiện – hấp dẫn’. Đồng thời, sự kiện này cũng nhằm lan tỏa giá trị văn hóa truyền thống, tạo động lực thúc đẩy phát triển du lịch, kinh tế – xã hội địa phương.