Biến đổi khí hậu và sóng nhiệt đang ngày càng trở thành những thách thức nghiêm trọng đối với khả năng chịu đựng của con người. Mới đây, cư dân Hà Nội và các tỉnh thành khác ở đồng bằng Bắc Bộ đã trải qua một đợt sóng nhiệt đáng kể vào đầu hè năm 2025, với nhiệt độ lên tới trên 40 độ C và độ ẩm từ 40-45%. Cảnh tượng đường phố vắng vẻ, những người giao hàng, bán hàng rong, bảo vệ… tìm kiếm bóng cây ven đường để tạm nghỉ, và những giọt mồ hôi chưa kịp rơi đã bốc hơi trên chiếc áo chống nắng khô giòn là hình ảnh tiêu biểu cho đợt sóng nhiệt này.
Sóng nhiệt không chỉ xảy ra ở Việt Nam mà còn trên toàn thế giới. Theo Giáo sư Phan Văn Tân, chuyên gia hàng đầu về khí tượng, khí hậu của Việt Nam, sóng nhiệt là một hệ quả trực tiếp của biến đổi khí hậu. Ông cho biết, nếu xem xét lại trong cả năm thập kỷ qua, số ngày nắng nóng trong mùa hè đã gia tăng theo thời gian ở hầu hết các vùng trên Việt Nam. Điều này cho thấy xu hướng nóng lên toàn cầu đang ngày càng rõ ràng và tác động mạnh mẽ đến thời tiết cực đoan.
Sóng nhiệt không chỉ là một hiện tượng thời tiết cực đoan đơn lẻ mà thường gắn liền với hạn hán, tạo thành một cặp hiện tượng thiên tai phức hợp. Hệ quả của sự kết hợp này là làm tăng đáng kể mức độ nghiêm trọng của sóng nhiệt, gây ra những tác động tiêu cực đến môi trường, sức khỏe con người và nền kinh tế.
Về tác động của sóng nhiệt lên con người, TS. Trần Nữ Quý Linh, nhà khoa học nghiên cứu về sự ảnh hưởng của sóng nhiệt và các hiện tượng thời tiết cực đoan lên sức khỏe con người, cho rằng sóng nhiệt có thể gây ra nhiều vấn đề sức khỏe nghiêm trọng. Các vấn đề này có thể kể đến bao gồm đau đầu, chóng mặt, mất nước và thậm chí là tử vong. Nhóm người dễ bị tổn thương nhất trước sóng nhiệt bao gồm trẻ em, người già, những người có bệnh mãn tính hoặc những người lao động ngoài trời như công nhân, nông dân.
Nghiên cứu cũng chỉ ra rằng sóng nhiệt làm tăng đáng kể số ca nhập viện do nhiều nguyên nhân và do bệnh truyền nhiễm. Do đó, việc tìm kiếm các giải pháp để thích ứng với sóng nhiệt ngày càng khốc liệt là một thách thức lớn, đặc biệt là đối với các nhóm dễ bị tổn thương.
TS. Trần Nữ Quý Linh đề xuất cần phải nâng cao nhận thức của người dân về vấn đề sóng nhiệt và ảnh hưởng của nó đến sức khỏe. Đồng thời, cần có những giải pháp có mức chi phí thấp, dễ áp dụng và có hiệu quả nhanh chóng, như tăng cường khả năng tự thích ứng của cá nhân và nhận biết các dấu hiệu cảnh báo đầu tiên về sức khỏe.
Các chuyên gia cũng kêu gọi các chính phủ cần quan tâm hơn nữa đến việc xây dựng chính sách thích ứng với sóng nhiệt đa dạng, không chỉ ở đô thị mà còn ở nông thôn. Các giải pháp có thể bao gồm thiết kế không gian công cộng nhiều cây xanh, mặt nước, bóng râm và thoáng khí, cũng như cung cấp các phương tiện làm mát như quạt, điều hòa nhiệt độ để giúp giảm thiểu tác động của sóng nhiệt.
Tham khảo thêm thông tin về biến đổi khí hậu và sóng nhiệt tại Wikipedia và các nguồn tin cậy khác để hiểu rõ hơn về vấn đề này.