Tháng Bảy – tháng của sự tri ân, tưởng nhớ và hoài niệm trong những cảm xúc thiêng liêng và dạt dào. Chúng tôi đã đến thăm nhà bà Mã Thị Dung, 89 tuổi, xóm Dẻ Đoóng, xã Hòa An, một tấm gương sáng về sự kiên cường và lòng yêu nước. Bà là vợ của liệt sĩ Nông Quang Khánh, người đã hy sinh trong chiến tranh, để lại cho bà một hành trình đầy thử thách nhưng cũng rất ý nghĩa.
Trong căn nhà nhỏ, bà Mã Thị Dung ngồi lặng lẽ, đôi mắt ngấn lệ, bàn tay xù xì nhẹ nhàng đặt lên bức ảnh của người chồng. Bà nhớ lại những tháng ngày hạnh phúc ngắn ngủi, nhớ dáng vẻ kiên cường và anh dũng của chồng, và nhớ mộ phần liệt sĩ trong sắc xanh của đại ngàn Nghĩa trang Liệt sĩ quốc gia Trường Sơn.
Năm 1962, Nông Quang Khánh nhập ngũ, và trong quá trình làm nhiệm vụ, ông đã quen và cảm mến cô gái thùy mị, xinh đẹp Mã Thị Dung, khi đó là đội viên thanh niên xung phong. Đầu năm 1964, hai người nên duyên vợ chồng, và cuối năm 1964, họ đón cô con gái đầu lòng Nông Thị Bền. Đầu năm 1967, họ tiếp tục đón con trai Nông Trung Kiên ra đời.
Nhưng hạnh phúc không kéo dài, đến tháng 6/1967, giữa lúc cuộc kháng chiến chống Mỹ cứu nước bước vào giai đoạn ác liệt, chồng bà đã xung phong vào chiến trường phía Nam để góp phần giải phóng quê hương. Bà Dung ở nhà, chăm sóc con nhỏ và chịu đựng nỗi nhớ chồng cồn cào, da diết.
Chiến tranh khốc liệt, bà Dung không nhận được tin tức hay lá thư nào của chồng, nhưng bà luôn vững tin rằng chồng bà sẽ trở về, và 2 con sẽ được ở bên người cha bằng xương, bằng thịt. Tuy nhiên, chiến tranh kết thúc mà chồng bà mãi vẫn không trở về. Đến năm 1977, sau bao mong ngóng thông tin của chồng, bà Dung nhận được tin báo tử, máu xương người chồng bà thương nhớ đã hòa quyện nơi chiến trường.
Đau đớn là thế, nhưng bà cố gắng gượng đứng lên vì 2 con, vì niềm tự hào khi chồng anh dũng hy sinh để bảo vệ Tổ quốc. Niềm an ủi đã tìm được mộ phần của chồng đã giúp bà vượt qua khó khăn. Tuy nhiên, bà trăn trở với nỗi niềm nên đưa ông về với quê hương để con cái được gần gũi chăm sóc phần mộ và để xứng đáng với tình hiếu nghĩa, đạo lý vợ chồng.
Hằng năm, bà và các con lại thu xếp thời gian vào thăm mộ ông Khánh. Đến năm 2000, bà Dung mạnh mẽ quyết định không di dời hài cốt ông về với gia đình mà để ông Khánh yên nghỉ nơi linh thiêng khu mộ liệt sĩ Cao Bằng của Nghĩa trang Liệt sĩ quốc gia Trường Sơn.
Người vợ liệt sĩ như bà Mã Thị Dung cũng như bao người phụ nữ Việt Nam khác đã gói lại niềm riêng, sẵn sàng gạt tình yêu, hạnh phúc gia đình sang một bên để chồng yên tâm lên đường bảo vệ Tổ quốc. Mạnh mẽ vượt lên mọi mất mát, đau thương, vẫn một lòng thờ chồng, nuôi con trưởng thành, là hậu phương vững chắc cho người lính đã nằm lại chiến trường phía Nam, góp phần cho đất nước hôm nay nở hoa.