Chính quyền Mỹ thông báo sẽ rút khỏi Tổ chức Giáo dục, Khoa học và Văn hóa Liên Hợp Quốc (UNESCO) lần thứ hai trong nhiệm kỳ của Tổng thống Donald Trump. Thông báo được đưa ra vào ngày 22/7, với lý do chính cho quyết định này là tổ chức dường như quá chú trọng vào các mục tiêu phát triển bền vững của Liên Hợp Quốc và các mục tiêu xã hội, văn hóa dễ gây chia rẽ.
Phát ngôn viên Bộ Ngoại giao Mỹ, Tammy Bruce, khẳng định quyết định rút khỏi UNESCO là một phần quan trọng trong chính sách đối ngoại mang tên “Nước Mỹ trên hết” do Tổng thống Trump chủ trương. Động thái này được đánh giá là một đòn giáng mạnh vào tổ chức toàn cầu có trụ sở tại Paris, được thành lập sau Thế chiến thứ hai với mục tiêu thúc đẩy hòa bình thông qua hợp tác quốc tế trong các lĩnh vực giáo dục, khoa học và văn hóa.
Mỹ hiện đang đóng góp khoảng 8% ngân sách của UNESCO. Việc rút lui dự kiến sẽ có hiệu lực vào tháng 12/2026. Trước đó, vào tháng 10 năm 2017, Mỹ đã chính thức thông báo rút khỏi tổ chức này, và dự kiến sẽ hoàn thành vào cuối năm 2018. Các quan chức tại trụ sở UNESCO ở Paris đã chuẩn bị tâm lý cho khả năng Mỹ rút lui nếu ông Trump tái đắc cử.
Đây không phải là lần đầu tiên Mỹ rút khỏi UNESCO. Năm 1983, Mỹ đã rút khỏi tổ chức này dưới thời cựu Tổng thống Ronald Reagan do tổ chức bị cho là có thiên kiến chống phương Tây. Tuy nhiên, vào năm 2003, dưới thời cựu Tổng thống George W. Bush, Mỹ đã quay lại UNESCO sau khi Washington đánh giá tổ chức đã tiến hành các cải cách cần thiết.
Năm 2017, ông Trump đã quyết định rút Mỹ khỏi UNESCO trong nhiệm kỳ đầu tiên, viện dẫn lý do về nợ tồn đọng ngày càng tăng và những cáo buộc về thiên kiến chống Israel. Tuy nhiên, vào năm 2023, dưới thời chính quyền của Tổng thống Joe Biden, Mỹ đã gia nhập lại UNESCO.
UNESCO được biết đến nhiều với chương trình công nhận Di sản Thế giới và các hoạt động văn hóa, giáo dục nhằm thúc đẩy đối thoại giữa các nền văn hóa. Trong nhiều thập kỷ qua, tổ chức này đã đóng vai trò quan trọng trong việc thúc đẩy hòa bình và hợp tác quốc tế. UNESCO cũng tích cực hỗ trợ các quốc gia thành viên trong việc xây dựng và phát triển hệ thống giáo dục, bảo vệ di sản văn hóa và tự nhiên, cũng như thúc đẩy khoa học vì sự phát triển bền vững. Hiện tổ chức này gồm 193 quốc gia thành viên.
Về mặt tài chính, trước khi rút ra vào năm 2017, Mỹ đã chịu một khoản nợ tồn đọng khoảng 620 triệu USD. Hiện tại, UNESCO vận hành với ngân sách khoảng 2 tỷ Euro (hơn 2,1 tỷ USD), huy động từ các đóng góp của các quốc gia thành viên. Với việc Mỹ quay trở lại, nhiều chuyên gia đánh giá rằng tổ chức này còn rất nhiều thách thức phía trước do nhu cầu phát triển và cải tổ bên trong, trước sự thay đổi mạnh mẽ cả về địa chính trị và công nghệ trong thế kỷ 21.