Thảm họa lật tàu Vịnh Xanh 58 tại Vịnh Hạ Long, Quảng Ninh, đã gây ra một cú sốc lớn cho cộng đồng, cướp đi sinh mạng của 37 người và để lại những hậu quả đau thương không thể khắc phục. Trong không khí tang tóc đang bao phủ, một hiện tượng đáng lên án đã xuất hiện: việc dựng chuyện và chế ảnh sai sự thật liên quan đến thảm kịch này trên mạng xã hội. Những hành động này không chỉ thể hiện sự thiếu nhạy cảm và vô đạo đức mà còn có thể dẫn đến việc phải chịu trách nhiệm trước pháp luật.
Lật lại vấn đề, luật sư Nguyễn Văn Tuấn, Giám đốc Công ty Luật TGS, Đoàn Luật sư TP Hà Nội, đã lên tiếng về việc sử dụng trí tuệ nhân tạo (AI) để chế ảnh, dựng chuyện về thảm kịch nhằm tăng tương tác trên mạng xã hội. Theo ông, hành vi này không chỉ đi ngược lại với những giá trị đạo đức cơ bản của xã hội mà còn là hành vi vi phạm pháp luật và cần bị xử lý nghiêm. Điều này không chỉ giúp ngăn chặn sự lan rộng của thông tin sai lệch mà còn góp phần bảo vệ không gian mạng và tôn trọng đối với các nạn nhân và gia đình họ.
Trên cơ sở pháp lý, Điều 101 Nghị định số 15/2020/NĐ-CP của Chính phủ quy định rõ rằng cá nhân, tổ chức cung cấp, chia sẻ thông tin giả mạo, sai sự thật, xuyên tạc, vu khống, xúc phạm uy tín của cơ quan, tổ chức, danh dự, nhân phẩm của cá nhân lên mạng xã hội có thể bị xử phạt hành chính. Cụ thể, mức phạt áp dụng đối với cá nhân vi phạm là từ 5-10 triệu đồng, trong khi với tổ chức vi phạm là từ 10-20 triệu đồng. Ngoài ra, chủ thể vi phạm còn bị buộc gỡ bỏ thông tin sai sự thật hoặc gây nhầm lẫn do thực hiện hành vi vi phạm. Điều này thể hiện sự quyết tâm của cơ quan chức năng trong việc kiểm soát và xử lý các hành vi vi phạm trên mạng xã hội.
Đặc biệt, trong trường hợp hành vi bị xác định gây hậu quả nghiêm trọng trong xã hội, như làm hoang mang dư luận, gây phẫn nộ, bức xúc trong nhân dân, tạo tâm lý tiêu cực cho gia đình nạn nhân hay dẫn tới khó khăn, cản trở cho công tác cứu hộ, người vi phạm có thể bị xem xét trách nhiệm hình sự về tội “Lợi dụng các quyền tự do dân chủ xâm phạm lợi ích của Nhà nước, quyền, lợi ích hợp pháp của tổ chức, cá nhân” theo Điều 331 Bộ luật Hình sự 2015. Mức phạt có thể áp dụng là phạt cảnh cáo, phạt cải tạo không giam giữ đến 3 năm hoặc phạt tù từ 6 tháng đến 3 năm. Trường hợp hành vi gây ảnh hưởng xấu đến an ninh, trật tự, an toàn xã hội, thì bị phạt tù từ 2-7 năm. Điều này cho thấy mức độ nghiêm trọng của việc lợi dụng tự do ngôn luận để xâm phạm lợi ích công cộng và cá nhân.
Cuối cùng, trong bối cảnh thông tin đang lan truyền nhanh chóng trên mạng xã hội, việc tỉnh táo và cẩn trọng khi tiếp nhận thông tin là rất cần thiết. Cộng đồng cần lên án và tránh xa những thông tin sai lệch, đồng thời hỗ trợ và tôn trọng gia đình các nạn nhân trong thời gian khó khăn này. Chỉ khi có sự chung tay của cả xã hội, mới có thể xây dựng một môi trường mạng lành mạnh và an toàn cho tất cả mọi người.